Okolice Biznesu

Podatki i opłaty lokalne – podwyższenie stawek maksymalnych od 1 stycznia 2023 roku

Jacek — Fri, 30 Sep 2022 13:21:57 +0000

Wprowadzenie

Zgodnie z obwieszczeniem Ministra Finansów z dnia 27 lipca 2022 roku – w sprawie górnych granic stawek kwotowych podatków i opłat lokalnych na rok 2023, opublikowanego w Monitorze Polskim w dniu 1 sierpnia 2022 (M.P. z 2022 roku, poz. 731), od 1 stycznia 2023 roku zostaną podniesione górne granice stawek kwotowych w zakresie podatków i opłat lokalnych (pełna treść obwieszczenia dostępna jest pod linkiem: https://monitorpolski.gov.pl/M2022000073101.pdf). Stawki te ustalono są na podstawie ceny towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu 2022 r., które wzrosły o 11,8% w stosunku do pierwszych sześciu miesięcy roku 2021. W związku z powyższym, mimo że w obwieszczeniu określono stawki maksymalne (o wysokości poszczególnych podatków i opłat lokalnych decydują bowiem ostatecznie poszczególne samorządy, określając wysokość stawek w danej gminie w formie uchwały organu stanowiącego), to przedsiębiorcy powinni liczyć się z tym, że stawki te będą wyższe od dotychczasowych. Dotyczy to zwłaszcza podatku od nieruchomości, w której prowadzona jest działalność gospodarcza. Poniżej zostanie przedstawione zestawienie w zakresie poszczególnych podatków i opłat lokalnych.

Podatek od nieruchomości

Budynki mieszkalne lub ich części

W przypadku stawki obejmującej budynki mieszkalne i ich części (chodzi o nieruchomości wyłącznie mieszkalne, w których nawet częściowo nie jest wykonywana działalność gospodarcza) maksymalna stawka podatku od 1 stycznia 2023 roku wyniesie 1,00 zł od 1m² powierzchni użytkowej. Jest to znaczący wzrost w porównaniu do ostatnich lat, kiedy to maksymalne stawki od 1m2 powierzchni użytkowej wynosiły odpowiednio: 0,75 zł (2015), 0,75 zł (2016), 0,75 zł (2017), 0,77 zł (2018), 0,79 zł (2019), 0,81 zł (2020), 0,85 zł (2021) oraz 0,89 zł (2022).

Budynki lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

Jeśli chodzi o nieruchomości wykorzystywane na prowadzoną działalność gospodarczą to od 1 stycznia 2023 roku maksymalna stawka w ich zakresie wyniesie 28,78 zł od 1m2 powierzchni użytkowej. W latach poprzednich stawka maksymalna w tym zakresie wynosiła odpowiednio: 23,13 zł (2015), 22,86 zł (2016), 22,66 zł (2017), 23,10 zł (2018), 23,47 zł (2019), 23,90 zł (2020), 24,84 zł (2021) oraz 25,74 zł (2022). Jak więc można zaobserwować w tym przypadku wzrost jest również znacznie wyższy i odbiegający od dynamiki wzrostu ostatnich lat. Może to mieć szczególnie negatywne konsekwencje w przypadku przedsiębiorstw wykorzystujących w ramach prowadzonej działalności obiekty wielkopowierzchniowe.

Budynki lub ich części zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym

W tym przypadku stawka maksymalna od 1 stycznia 2023 roku wyniesie 13,47 zł od 1m2 powierzchni użytkowej. W poprzednich latach wynosiła ona odpowiednio: 10,80 zł (2015), 10,68 zł (2016), 10,59 zł (2017), 10,80 zł (2018), 10,98 zł (2019), 11,18 zł (2020), 11,62 zł (2021) oraz 12,04 zł (2022).

Budynki lub ich części zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych

W przypadku przedsiębiorców, którzy w danym budynku lub lokalu prowadzą działalność obejmującą udzielanie świadczeń zdrowotnych, od 1 stycznia 2023 roku stawka maksymalna wyniesie 5,87 zł od 1m2 powierzchni użytkowej. W latach poprzednich kształtowała się ona następująco: 4,70 zł (2015), 4,65 zł (2016), 4,61 zł (2017), 4,70 zł (2018), 4,78 zł (2019), 4,87 zł (2020), 5,06 zł (2021) oraz 5,25 zł (2022).

Pozostałe budynki lub ich części, w tym zajęte na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego

Wzrost stawek maksymalnych obejmie także organizacje pożytku publicznego, które korzystają z nieruchomości zajętych na prowadzenie odpłatnej działalności statutowej w zakresie pożytku publicznego. Od 1 stycznia 2023 roku stawka maksymalna obejmująca m.in. tego rodzaje nieruchomości wyniesie 9,71 zł od 1m2 powierzchni użytkowej. We wcześniejszych okresach wysokość tej stawki maksymalnej wynosiła odpowiednio: 7,77 zł (2015), 7,68 zł (2016), 7,62 zł (2017), 7,77 zł (2018), 7,90 zł (2019), 8,05 zł (2020), 8,37 zł (2021) oraz 8,68 zł (2022).

Grunty i budowle

Jeśli chodzi o „Grunty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, bez względu na sposób zakwalifikowania w ewidencji gruntów i budynków” to stawka maksymalna od 1 stycznia 2023 roku wyniesie 1,16 zł od 1m2 powierzchni. Podobnie jak przy poprzednich kategoriach nastąpi więc wzrost w porównaniu z wcześniejszymi latami, w których stawka maksymalna kształtowała się następująco: 0,90 zł (2015), 0,89 zł (2016), 0,89 zł (2017), 0,91 zł (2018), 0,93 zł (2019), 0,95 zł (2020), 0,99 zł (2021) oraz 1,03 zł (2022).

Z kolei w przypadku kategorii „Pozostałe grunty, w tym zajętych na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego” od 1 stycznia 2023 roku stawka maksymalna wyniesie 0,61 zł od 1m2 powierzchni. Podobnie jak przy gruntach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej dojdzie więc do wzrostu, w stosunku do lat poprzednich, gdzie wynosiła ona odpowiednio: 0,47 zł (2015), 0,47 zł (2016), 0,47 zł (2017), 0,48 zł (2018), 0,49 zł (2019), 0,50 zł (2020), 0,52 zł (2021) oraz 0,54 zł (2022).

Nie ulegnie natomiast zmianie maksymalna stawka podatku od budowli, która – podobnie jak w latach poprzednich – pozostanie na poziomie 2%.

Podatek od środków transportowych

Podobnie jak przy podatku od nieruchomości oraz opłatach lokalnych, o których mowa w dalszej części, również podane poniżej stawki podatku od środków transportowych są stawkami górnymi, których nie można przekroczyć. Trzeba jednak mieć na uwadze, że ostatecznie to rada gminy określa, w drodze uchwały, wysokość obowiązujących w danej gminie stawek podatków i opłat lokalnych, w tym podatku od środków transportowych, zaś w przypadku nieuchwalenia przez radę gminy takich stawek, stosuje się stawki obowiązujące w gminie w roku poprzedzającym rok podatkowy.

Od 1 stycznia stawki podatku od środków transportowych w zakresie poszczególnych rodzajów pojazdów nie mogą przekroczyć:

1) w przypadku samochodu ciężarowego, o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5 tony i poniżej 12 ton w zależności od dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu:

a) powyżej 3,5 tony do 5,5 tony włącznie – 1020,16 zł (w 2022 r. – 912,48 zł),

b) powyżej 5,5 tony do 9 ton włącznie – 1701,84 zł (w 2022 r. – 1522,21 zł),

c) powyżej 9 ton – 2042,19 zł (w 2022 r. – 1826,64 zł),

2) w przypadku samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton – – 3897,01 zł (w 2022 r. – 3485,69 zł),

3) w zakresie ciągnika siodłowego lub balastowego przystosowanego do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i poniżej 12 ton – 2382,52 zł (w 2022 r. – 2131,05 zł),

4) w zakresie ciągnika siodłowego lub balastowego przystosowanego do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 ton, w zależności od dopuszczalnej masy całkowitej zespołu pojazdów:

a) do 36 ton włącznie – 3012,13 zł (w 2022 r. – 2694,21 zł),

b) powyżej 36 ton – 3897,01 zł (w 2022 r. – 3485,69 zł),

5) od przyczepy lub naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton i poniżej 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego – 2042,19 zł (w 2022 r. – 1826,64 zł),

6) od przyczepy lub naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego, w zależności od dopuszczalnej masy całkowitej zespołu pojazdów:

a) do 36 ton włącznie – 2382,52 zł (w 2022 r. – 2131,05 zł),

b) powyżej 36 ton – 3012,13 zł (w 2022 r. – 2694,21 zł),

7) od autobusu, w zależności od liczby miejsc do siedzenia poza miejscem kierowcy:

a) mniejszej niż 22 miejsca – 2411,44 zł (w 2022 r. – 2156,92 zł),

b) równej lub większej niż 22 miejsca – 3048,71 zł (w 2022 r. – 2726,93 zł).

Co więcej, przy określaniu stawek, o których mowa w pkt 1, 3, 5 i 7, rada gminy może różnicować wysokość stawek uwzględniając w szczególności wpływ środka transportowego na środowisko naturalne, rok produkcji albo liczbę miejsc do siedzenia.

Opłaty lokalne

W porównaniu z obecnie obowiązującymi od 1 stycznia 2023 roku wzrosną również maksymalne stawki w przypadku opłat lokalnych. Warto jednak zaznaczyć, iż w odróżnieniu od podatku od nieruchomości i podatku od środków transportowych, które muszą funkcjonować w każdej gminie (rada gminy decyduje jedynie o ich wysokości), wprowadzenie opłat lokalnych jest zasadniczo uprawnieniem samorządów. Mimo tego, w zdecydowanej większości gmin, zwłaszcza w dużych miastach, większość opłat lokalnych funkcjonuje.

Opłata targowa

Co do zasady opłata targowa pobierana jest od osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, dokonujących sprzedaży na targowiskach (art. 15 ust. 1 zd. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych). Rada gminy, w drodze uchwały, określa zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawki opłaty targowej. Z tym, że wysokość ta nie może przekraczać ustalanego corocznie limitu. Od 1 stycznia 2023 roku maksymalna wysokość opłaty targowej wyniesie 953,38 zł dziennie. Jest to dużo większa stawka maksymalna w porównaniu do roku poprzedniego, w ostatnich latach dynamika zmian dziennych stawek maksymalnych opłaty targowej kształtowała się bowiem następująco: 767,68 zł (2015), 758,47 zł (2016), 751,65 zł (2017), 765,94 zł (2018), 778,20 zł (2019), 792,21 zł (2020), 823,11 zł (2021) oraz 852,75 zł (2022).

Opłata miejscowa

Zgodnie z art. 17 ust. 1 zd. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych rada gminy może wprowadzić opłatę miejscową. Jest ona pobierana jest od osób fizycznych przebywających czasowo w celach wypoczynkowych, zdrowotnych lub turystycznych m.in. w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach. Wysokość tej opłaty nie może przekraczać ustalanego corocznie limitu. Od 1 stycznia 2023 roku wysokość dziennej stawki maksymalnej opłaty miejscowej wyniesie 2,80 zł (w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach) oraz 3,94 zł (w miejscowościach posiadających status obszaru ochrony uzdrowiskowej). W poprzednich latach wysokość maksymalnych stawek dziennych opłaty miejscowych wyglądała następująco: 2,20 zł / 3,13 zł (2015), 2,18 zł / 3,10 zł (2016), 2,17 zł / 3,08 zł (2017), 2,22 zł / 3,14 zł (2018), 2,26 zł / 3,20 zł (2019), 2,31 zł / 3,26 zł (2020), 2,41 zł / 3,39 zł (2021) oraz 2,50 zł / 3,52 zł (2022).

Opłata reklamowa

Od 11.09.2015 r. gminy mogą pobierać opłatę reklamową od tablic reklamowych lub urządzeń reklamowych znajdujących się na jej obszarze. Opłata reklamowa składa się z części zmiennej (zależnej od pola powierzchni tablicy lub urządzenia reklamowego służącej ekspozycji reklamy) oraz części stałej (niezależnej od powierzchni). Od 1 stycznia 2023 roku maksymalna stawka opłaty reklamowej wyniesie 3,14 zł dziennie (część stała) oraz 0,28 zł od 1 m2 (część zmienna). W latach poprzednich maksymalne stawki dzienne opłaty reklamowej wynosiły odpowiednio: 2,47 zł i 0,20 zł od 1m2 (2016), 2,45 zł i 0,20 zł od 1m2 (2017), 2,50 zł i 0,21 zł od 1m2 (2018), 2,54 zł i 0,22 zł od 1m2 (2019), 2,59 zł i 0,23 zł od 1m2 (2020), 2,70 zł i 0,24 zł od 1m2 (2021) oraz 2,80 zł i 0,25 zł od 1 m2 (2022).

Opłata uzdrowiskowa

Zgodnie z art. 17 ust. 1a ustawy o podatkach i opłatach lokalnych opłata uzdrowiskowa jest pobierana od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach zdrowotnych, turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status uzdrowiska na zasadach określonych w ustawie z 28.07.2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych, za każdy dzień pobytu w takich miejscowościach. Od 1 stycznia 2023 roku maksymalna stawka dzienna opłaty uzdrowiskowej wyniesie 5,40 zł. W ostatnich latach stawki w tym zakresie wynosiły odpowiednio: 4,32 zł (2015), 4,27 zł (2016), 4,24 zł (2017), 4,33 zł (2018), 4,40 zł (2019), 4,48 zł (2020), 4,66 zł (2021) oraz 4,83 zł (2022).

Opłata od posiadania psów

Na koniec warto jeszcze wspomnieć o wzroście ostatniej opłaty obejmującej – poza pewnymi wyjątkami – osoby fizyczne posiadające psy. Również maksymalna stawka tej opłaty od 1 stycznia 2023 roku będzie wyższa – wyniesie bowiem 150,93 zł od jednego psa. W 2022 roku zaś górna stawka opłaty od posiadania psów wynosi 135,00 zł od jednego psa.

Źródła:

T. Kręski, Podatki i opłaty lokalne w 2023 r. – stawki maksymalne, SIP LEX 2022.

Artykuł Podatki i opłaty lokalne – podwyższenie stawek maksymalnych od 1 stycznia 2023 roku pochodzi z serwisu Okolice Biznesu.

Obowiązki sprawozdawcze przedsiębiorców wobec NBP

Krzysztof — Fri, 30 Sep 2022 13:05:34 +0000

Wprowadzenie

W gąszczu wielu obowiązków nakładanych na przedsiębiorców przez przepisy prawa znajdują się obowiązki sprawozdawcze wobec Narodowego Banku Polskiego. Dotyczą one w szczególności podmiotów dokonujących obrotu zagranicznego z nierezydentami (a więc podmiotami zewnętrznymi). Spora część polskich przedsiębiorców nie jest jednak świadoma, iż może podlegać takim obowiązkom (analizę prawną w tym zakresie należy bowiem przeprowadzić indywidualnie, szczegółowo badając sytuację konkretnej organizacji). Dlatego też w niniejszym opracowaniu zostanie przedstawiony zakres przedmiotowy i podmiotowy sprawozdawczości wobec NBP oraz kwestie szczegółowe związane z jego realizacją.

Kogo dotyczą obowiązki sprawozdawcze wobec NBP?

Aby zorientować się, jakie kategorie przedsiębiorców obowiązane są do składania sprawozdań do NBP, należy w pierwszej kolejności przywołać treść art. 30 ust. 1 Prawa dewizowego. Zgodnie z tym przepisem:
„Rezydenci dokonujący obrotu dewizowego oraz przedsiębiorcy wykonujący działalność kantorową są obowiązani przekazywać Narodowemu Bankowi Polskiemu dane w zakresie niezbędnym do sporządzania bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej.”

Przedsiębiorcy wykonujący działalność kantorową

Jak więc możemy odczytać z niniejszej normy obowiązkiem będą objęte dwie grupy podmiotów. Jeśli chodzi o przedsiębiorców wykonujących działalność kantorową, to w celu ustalenia kręgu tych podmiotów należy rozstrzygnąć, czym jest działalność kantorowa. Prawo dewizowe zawiera w tym zakresie definicję – zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 19 ustawy działalnością kantorową jest regulowana działalność gospodarcza polegająca na kupnie i sprzedaży wartości dewizowych oraz pośrednictwie w ich kupnie i sprzedaży. Z kolei zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 8 Prawa dewizowego wartościami dewizowymi są zagraniczne środki płatnicze oraz złoto dewizowe i platyna dewizowa. Idąc dalej, złotem dewizowym i platyną dewizową jest złoto i platyna w stanie nieprzerobionym oraz w postaci sztab, monet bitych po 1850 r., a także półfabrykatów, z wyjątkiem stosowanych w technice dentystycznej; złotem dewizowym i platyną dewizową są również przedmioty ze złota i platyny zazwyczaj niewytwarzane z tych kruszców (art. 2 ust. 1 pkt 13 Prawa dewizowego). Natomiast zagranicznymi środkami płatniczymi są waluty obce i dewizy (art. 2 ust. 1 pkt 9 Prawa dewizowego). Walutami obcymi w rozumieniu ustawy są znaki pieniężne (banknoty i monety) będące poza krajem prawnym środkiem płatniczym, a także wycofane z obiegu, lecz podlegające wymianie; na równi z walutami obcymi traktuje się wymienialne rozrachunkowe jednostki pieniężne stosowane w rozliczeniach międzynarodowych, w szczególności jednostkę rozrachunkową Międzynarodowego Funduszu Walutowego (SDR) – stosownie do brzmienia art. 2 ust. 1 pkt 10 Prawa dewizowego. Natomiast dewizami są papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walutach obcych (art. 2 ust. 1 pkt 12 Prawa dewizowego). Wreszcie, papierami wartościowymi są papiery wartościowe udziałowe, w szczególności akcje i prawa poboru nowych akcji oraz papiery wartościowe dłużne, w szczególności obligacje, wyemitowane lub wystawione na podstawie przepisów państwa, w którym emitent lub wystawca ma swoją siedzibę albo w którym dokonano ich emisji lub wystawienia (art. 2 ust. 1 pkt 6 Prawa dewizowego).

Zatem pojęcie przedsiębiorcy wykonującego działalność kantorową może dotyczyć wielu podmiotów z uwagi na szeroką definicję wartości dewizowych.

Rezydenci dokonujący obrotu dewizowego

Drugą kategorią osób objętych obowiązkami sprawozdawczymi wobec NBP są rezydenci dokonujący obrotu dewizowego. Po pierwsze, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 Prawa dewizowego rezydentami są:

a) osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w kraju oraz osoby prawne mające siedzibę w kraju, a także inne podmioty mające siedzibę w kraju, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu; rezydentami są również znajdujące się w kraju oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez nierezydentów,

b) polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne polskie przedstawicielstwa oraz misje specjalne, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.

Po drugie, jak wynika z art. 2 ust. 1 pkt 16 Prawa dewizowego, obrotem dewizowym jest obrót dewizowy z zagranicą oraz obrót wartościami dewizowymi w kraju.
Stosownie do definicji zawartej w art. 2 ust. 1 pkt 17 Prawa dewizowego, przez obrót dewizowy z zagranicą rozumie się:
a) zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej, powodującej lub mogącej powodować dokonywanie między rezydentem i nierezydentem rozliczeń pieniężnych lub przeniesienie między rezydentem i nierezydentem własności wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, a także wykonywanie takich umów lub czynności,

b) zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej, powodującej lub mogącej powodować przeniesienie między rezydentami rzeczy lub prawa, których nabycie nastąpiło w obrocie dewizowym z zagranicą, a także wykonywanie takich umów,

c) dokonywanie wywozu, przekazywanie oraz wysyłanie za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, a także dokonywanie ich przywozu, przekazywanie oraz nadsyłanie z zagranicy do kraju.
Z kolei obrotem wartościami dewizowymi w kraju jest zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej powodującej lub mogącej powodować dokonywanie w kraju między rezydentami lub między nierezydentami rozliczeń w walutach obcych albo przeniesienie w kraju między rezydentami lub między nierezydentami własności wartości dewizowych, a także wykonywanie takich umów lub czynności (art. 2 ust. 1 pkt 18 Prawa dewizowego).

Jeśli zaś chodzi o pojęcie wartości dewizowych, to zostało ono wyjaśnione wyżej, przy omówieniu pojęcia działalności kantorowej. Zatem wartości dewizowe obejmują:
1) złoto dewizowe i platynę dewizową;
2) zagraniczne środki płatnicze, w skład których wchodzą:
– waluty obce
– dewizy (w tym papiery wartościowe, rozumiane w szczególności jako m.in. akcje czy obligacje).

Zatem pojęcie rezydenta dokonującego obrotu dewizowego również jest bardzo szerokie i zasadnym wydaje się zbadanie czy konkretne przedsiębiorstwo nie będzie spełniało w tym zakresie przesłanek ustawowych.

Zakres obowiązków sprawozdawczych wobec NBP

Jak już wspomniano wcześniej, zgodnie z art. 30 ust. 1 Prawa dewizowego: „Rezydenci dokonujący obrotu dewizowego oraz przedsiębiorcy wykonujący działalność kantorową są obowiązani przekazywać Narodowemu Bankowi Polskiemu dane w zakresie niezbędnym do sporządzania bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej.”. Stosownie do treści art. 30 ust. 1a Prawa dewizowego: „Dane, o których mowa w ust. 1, są przekazywane w postaci elektronicznej z wykorzystaniem odpowiednich certyfikatów wydanych przez Narodowy Bank Polski lub innych form uwierzytelnienia stosowanych przez Narodowy Bank Polski, z zastrzeżeniem ust. 1b.”. Wyjątek w tym zakresie przewiduje ust. 1b obejmujący jedynie osoby fizyczne – wedle tego przepisu: „Rezydenci będący osobami fizycznymi mogą przekazywać dane, o których mowa w ust. 1, również w formie dokumentu papierowego według ustalonego wzoru.”. Ponadto, przekazanie danych w sposób niezgodny z wymogami wskazanymi w ust. 1a lub 1b jest równoznaczne z nieprzekazaniem tych danych (art. 30 ust. 2 Prawa dewizowego).

Natomiast szczegóły dotyczące terminów i zakresu obowiązków sprawozdawczych uregulowane są w akcie podustawowym, co wynika z art. 30 ust. 3 Prawa dewizowego. Jak stanowi ten przepis: „Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, sposób, zakres i terminy wykonywania obowiązku, o którym mowa w ust. 1, oraz wysokość kwot, których przekroczenie powoduje powstanie tego obowiązku, mając na uwadze zapewnienie danych niezbędnych do sporządzania bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej.”. Aktem tym jest Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 9 sierpnia 2017 roku – w sprawie przekazywania Narodowemu Bankowi Polskiemu danych niezbędnych do sporządzania bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej (dalej: „Rozporządzenie”). Jego pełna treść dostępna jest na stronie Dziennika Ustaw pod adresem: https://dziennikustaw.gov.pl/D2022000069201.pdf

Zgodnie z § 1 Rozporządzenia, określa ono:
1) sposób, zakres i terminy wykonywania przez rezydentów dokonujących obrotu dewizowego oraz przedsiębiorców wykonujących działalność kantorową obowiązku przekazywania Narodowemu Bankowi Polskiemu, zwanemu dalej „NBP”, danych niezbędnych do sporządzania bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej, zwanych dalej „danymi”;

2) wysokość kwot, których przekroczenie powoduje powstanie obowiązku, o którym mowa w pkt 1, zwanego dalej „obowiązkiem sprawozdawczym”.

Ponadto, Rozporządzenie określa różne okresy sprawozdawcze (miesięczne, kwartalne, roczne) dla poszczególnych kategorii rezydentów podlegających obowiązkom sprawozdawczym wobec NBP oraz wysokości progów finansowych dla poszczególnych okresów, a także określa kategorie tych rezydentów. Zgodnie z § 2 ust. 3 Rozporządzenia:

„Dane przyjmowane do wyliczenia danych przekazywanych NBP na podstawie rozporządzenia oraz wyliczenia łącznej kwoty aktywów i pasywów, której przekroczenie powoduje powstanie obowiązku sprawozdawczego, zwanej dalej „progiem sprawozdawczym”, wynikają z:

1) ksiąg rachunkowych lub ewidencji prowadzonych na podstawie odrębnych przepisów albo dokumentów źródłowych obrazujących stan faktyczny – w przypadku podmiotów prowadzących księgi rachunkowe;

2) dokumentów źródłowych obrazujących stan faktyczny – w przypadku podmiotów innych niż określone w pkt 1.”.

Co istotne, do wyliczenia progu sprawozdawczego przyjmuje się bezwzględną wartość aktywów i pasywów (§ 2 ust. 4).

Ponadto, dane przyjmowane do wyliczenia progu sprawozdawczego na koniec roku lub kwartału, wyrażone w walutach obcych, przelicza się na złote, stosując średnie kursy tych walut ogłoszone przez NBP w ostatnim dniu roboczym danego roku lub kwartału, a jeżeli w tym dniu kurs danej waluty obcej nie został ogłoszony przez NBP, stosuje się ostatnio ogłoszony przez NBP kurs tej waluty (§ 2 ust. 5).

Analogicznie, stosownie do brzmienia § 2 ust. 6 Rozporządzenia, dane dotyczące stanów aktywów i pasywów wykazywane w sprawozdaniach na koniec danego okresu sprawozdawczego, wyrażone w walutach obcych, przelicza się na złote, stosując średnie kursy tych walut ogłoszone przez NBP w ostatnim dniu roboczym danego okresu sprawozdawczego, a jeżeli w tym dniu kurs danej waluty obcej nie został ogłoszony przez NBP, stosuje się ostatnio ogłoszony przez NBP kurs tej waluty.

W § 4 – § 7 Rozporządzenia określone są poszczególne kategorie rezydentów:

1) jednostki sektora finansów publicznych (§ 4),

2) firmy inwestycyjne w rozumieniu art. 3 pkt 33 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi – a więc dom maklerski, bank prowadzący działalność maklerską, zagraniczną firmę inwestycyjną prowadzącą działalność maklerską na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zagraniczną osobę prawną z siedzibą na terytorium państwa innego niż państwo członkowskie, prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność maklerską (§ 5),

3) osoby fizyczne posiadające aktywa lub pasywa niezwiązane z działalnością gospodarczą (§ 6)
oraz

4) inni rezydenci (§ 7).

Z uwagi na fakt, iż większość zainteresowanych przedsiębiorców będzie mieściła się w tej ostatniej kategorii, poniżej zostaną omówione przepisy Rozporządzenia uwzględniające w szczególności właśnie „innych rezydentów”.

W szczególności należy tu przywołać § 7 Rozporządzenia, który w przypadku „innych rezydentów” określa obowiązki sprawozdawcze odrębnie dla podmiotów, których wartość aktywów i pasywów na koniec roku przekroczyła 300 mln zł (obowiązek dokonywania sprawozdań miesięcznych) oraz podmiotów, u których ta wartość zawierała się w przedziale powyżej 10 mln zł, lecz nie więcej niż 300 mln zł (obowiązek dokonywania sprawozdań kwartalnych).
Oprócz tego norma ta wprowadza niezależny obowiązek przekazywania sprawozdań rocznych wobec wymienionych w § 7 ust. 3 kategorii podmiotów.
Przywołując zatem treść § 7 Rozporządzenia:
„1. Rezydenci niewymienieni w § 4-6, u których łączna kwota aktywów i pasywów określonych w formularzach, których wzory określają załączniki nr 1-5 do rozporządzenia, na koniec roku przekracza 300 mln złotych, przekazują NBP miesięczne sprawozdania na tych formularzach, w terminie do 20 dni po zakończeniu miesiąca.

2. Rezydenci, o których mowa w ust. 1, u których łączna kwota aktywów i pasywów określonych w formularzach, o których mowa w ust. 1, na koniec roku przekracza 10 mln złotych i jednocześnie nie przekracza 300 mln złotych, przekazują NBP kwartalne sprawozdania na tych formularzach, w terminie do 26 dni po zakończeniu kwartału.

3. Rezydenci, o których mowa w ust. 1 i 2, posiadający na początek lub koniec roku co najmniej 10% głosów w organie stanowiącym podmiotu mającego siedzibę za granicą lub posiadający oddział mający siedzibę za granicą oraz rezydenci, w których organach stanowiących nierezydent na początek lub koniec roku posiada co najmniej 10% głosów, a także oddziały przedsiębiorstw zagranicznych posiadające siedzibę w kraju, przekazują NBP roczne sprawozdania na formularzach, których wzory stanowią odpowiednio załączniki nr 7 i 8 do rozporządzenia, w terminie do dnia 31 maja roku następującego.”.

Zatem w zależności od konkretnej kwoty sumy bilansowej na koniec poprzedniego roku będzie istniał obowiązek raportowania miesięcznego (suma bilansowa powyżej 300 mln zł) lub kwartalnego (suma bilansowa powyżej 10 mln zł jednak nie więcej niż 300 mln zł). Natomiast niezależnie od kwoty sumy bilansowej, niektóre podmioty będą objęte obowiązkiem dokonywania rocznych sprawozdań do NBP, jeśli spełniona jest u nich choćby jedna z czterech wymienionych przesłanek, tj.:
1) dany podmiot posiada na początek lub koniec roku co najmniej 10% głosów w organie stanowiącym podmiotu mającego siedzibę za granicą,
2) dany podmiot posiada oddział mający siedzibę za granicą,
3) u danego podmiotu w organie stanowiącym (np. zgromadzeniu wspólników w przypadku spółki z o.o.) nierezydent na początek lub koniec roku posiada co najmniej 10% głosów,
lub
4) dany podmiot jest oddziałem przedsiębiorcy zagranicznego posiadającego siedzibę w kraju.

W tym miejscu warto też dla porządku wspomnieć, iż zgodnie z definicją z art. 2 ust. 1 pkt 2 Prawa dewizowego nierezydentami są:

a) osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą oraz osoby prawne mające siedzibę za granicą, a także inne podmioty mające siedzibę za granicą, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu; nierezydentami są również znajdujące się za granicą oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów,

b) obce przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne obce przedstawicielstwa oraz misje specjalne i organizacje międzynarodowe, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.

Zatem za nierezydenta będzie uznany także cudzoziemiec nieposiadający obywatelstwa polskiego oraz miejsca zamieszkania w Polsce czy spółka z innego kraju unijnego.

Z powyższego można byłoby wysnuć wniosek, iż rezydenci, których suma bilansowa na koniec roku nie przekracza progu 3 mln zł zasadniczo nie będą podlegać obowiązkom sprawozdawczym miesięcznym lub kwartalnym – niestety przepis § 8 Rozporządzenia wprowadza w tym zakresie pewien wyjątek, zgodnie z którym:
„Rezydenci, o których mowa w § 4 i § 7:

1) którzy na koniec roku lub na koniec danego kwartału w następnym roku nie osiągnęli progów sprawozdawczych określonych odpowiednio w § 4 i § 7 oraz

2) posiadający aktywa lub pasywa związane z obrotem handlowym z zagranicą, których łączna kwota na koniec roku przekracza 3 mln złotych

– przekazują NBP kwartalne sprawozdania dotyczące aktywów i pasywów, o których mowa w pkt 2, na formularzach, których wzory określa załącznik nr 4 do rozporządzenia, w terminie do 26 dni po zakończeniu kwartału.”.

Zatem nawet jeśli w poprzednim roku suma bilansowa u danego podmiotu nie przekroczyła progu 10 mln zł, lecz łączna kwota aktywów i pasywów związanych z obrotem z zagranicą była na koniec roku wyższa niż 3 mln zł, to podmiot ten będzie objęty obowiązkiem składania do NBP sprawozdań kwartalnych.

Oprócz tego istnieją dalsze, niezależne obowiązki sprawozdawcze dla podmiotów spełniających określone w Rozporządzeniu przesłanki.
Po pierwsze, jak wynika z § 9 Rozporządzenia:
„Niezależnie od obowiązków sprawozdawczych określonych w § 4, § 5 i § 7 rezydenci, o których mowa w tych przepisach, posiadający długoterminowe zobowiązania wykazywane w formularzu dotyczącym kredytów i pożyczek otrzymanych od nierezydentów oraz zobowiązań z tytułu leasingu finansowego wobec nierezydentów, którego wzór określa załącznik nr 1 do rozporządzenia, których łączna kwota na koniec danego kwartału przekracza 3 mln złotych, przekazują NBP kwartalne sprawozdania na formularzu, którego wzór stanowi załącznik nr 9 do rozporządzenia, w terminie do 26 dni po zakończeniu tego kwartału.”.

Po drugie, wedle § 10 Rozporządzenia:
„Przedsiębiorcy wykonujący działalność kantorową, niezależnie od obowiązku sprawozdawczego określonego w § 7, przekazują NBP kwartalne sprawozdania na formularzu, którego wzór stanowi załącznik nr 10 do rozporządzenia, w terminie do 10 dni po zakończeniu kwartału.”.

Po trzecie, jak wynika z § 11 Rozporządzenia:
1. Rezydenci, którzy dokonali emisji dłużnych papierów wartościowych lub niebędących papierami wartościowymi instrumentów rynku pieniężnego, które:

1) nie zostały zarejestrowane w depozycie papierów wartościowych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi ani w systemie rejestracji papierów wartościowych prowadzonym przez NBP,

2) nie znajdują się w rejestrze depozytowym prowadzonym przez bank z siedzibą w kraju lub firmę inwestycyjną wpisaną do rejestru firm inwestycyjnych prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego,

3) były skierowane na rynek zagraniczny lub, w przypadku rynku krajowego, przynajmniej w części emisja została objęta przez nierezydenta

– przekazują NBP dane o emisji na formularzu, którego wzór określa załącznik nr 11 do rozporządzenia, w terminie do 10 dni od dnia objęcia przez nierezydentów papierów wartościowych lub instrumentów rynku pieniężnego niebędących papierami wartościowymi, a także dane o zmianie danych dotyczących uprzednio wykazanych emisji, na formularzu, którego wzór określa załącznik nr 11 do rozporządzenia, w terminie do 10 dni od dnia dokonania zmiany.

2. Obowiązek sprawozdawczy, o którym mowa w ust. 1, powstaje w przypadku, gdy łączna wartość nominalna zadłużenia rezydenta wobec nierezydentów i rezydentów z tytułu danej emisji przekracza 3 mln złotych. Przepis § 2 ust. 5 stosuje się odpowiednio, z tym że do przeliczenia przyjmuje się kursy walut obcych w złotych z dnia objęcia przez rezydentów lub nierezydentów papierów wartościowych lub instrumentów rynku pieniężnego niebędących papierami wartościowymi.”.

Wreszcie, stosownie do § 12 Rozporządzenia:
1. Rezydenci, o których mowa w § 4, § 6 i § 7, którzy na koniec roku nie osiągnęli progu sprawozdawczego określonego odpowiednio w § 4, § 6, § 7 lub § 8, a w pierwszym lub kolejnym kwartale w następnym roku na koniec danego kwartału osiągnęli próg sprawozdawczy określony w:

1) § 4 ust. 2, § 6, § 7 ust. 2 lub § 8 – przekazują NBP za ten kwartał i następne kwartały tego roku sprawozdania kwartalne na formularzach i w terminach, o których mowa odpowiednio w § 4 i § 6-8;

2) § 4 ust. 1 lub § 7 ust. 1 – przekazują NBP za ten kwartał sprawozdanie kwartalne, a za każdy następny miesiąc tego roku sprawozdania miesięczne, na formularzach i w terminach, o których mowa odpowiednio w § 4 i § 7.

2. Rezydenci, w przypadku których została ogłoszona upadłość albo została otwarta ich likwidacja, przekazujący NBP miesięczne sprawozdania, mogą przekazywać NBP sprawozdania kwartalne za kwartały, w zakresie których nie przekazali sprawozdań miesięcznych.”.

Jak więc wynika z powyższego kwestię spełniania lub niespełniania danego obowiązku sprawozdawczego należy przeanalizować odrębnie, bowiem poszczególne obowiązki są od siebie niezależne i realizuje się je przez wypełnienie różnych załączników do Rozporządzenia.

Trzeba też wspomnieć o przepisach końcowych Rozporządzenia, które również mają istotne znaczenie dla procesu przekazywania sprawozdań do NBP.

Po pierwsze, zgodnie z § 13 Rozporządzenia:

„1. Sprawozdania są przekazywane za pośrednictwem usługi elektronicznej udostępnionej na portalu sprawozdawczym, którego adres elektroniczny udostępniony jest w Biuletynie Informacji Publicznej NBP.

2. Uwierzytelnienie użytkownika portalu sprawozdawczego następuje przy użyciu certyfikatu wydanego nieodpłatnie przez NBP.

3. W przypadku zmiany danych dotyczących podmiotu przekazującego sprawozdanie, wykazanych w portalu sprawozdawczym, należy dokonać ich aktualizacji nie później niż w terminie przekazania najbliższego sprawozdania.”.

Jeśli chodzi o portal sprawozdawczy, o którym mowa w ust. 1, to znajduje się on po poniższym adresem: https://sprawozdawczosc.nbp.pl/

Po drugie, jak wynika z § 14 Rozporządzenia:

„Rezydenci, którzy po przekazaniu NBP sprawozdania dokonali zmian w zapisach ksiąg rachunkowych lub w ewidencji prowadzonej na podstawie odrębnych przepisów albo pozyskali dodatkowe dokumenty źródłowe obrazujące stan faktyczny, przekazują NBP poprawione sprawozdania za odpowiednie okresy sprawozdawcze, nie później niż w terminie przekazania najbliższego sprawozdania.”.

Wreszcie po trzecie, stosownie do brzmienia § 15 Rozporządzenia:

„Rezydenci oraz przedsiębiorcy wykonujący działalność kantorową udzielają NBP dodatkowych informacji i wyjaśnień dotyczących przekazanych sprawozdań.”.

Odpowiedzialność karna za niewypełnienie obowiązków sprawozdawczych wobec NBP

Pomimo, że temat obowiązków sprawozdawczych wobec NBP nie jest dostatecznie silnie rozpowszechniony i nie wszyscy przedsiębiorcy mają świadomość, iż mogą pod te obowiązki podlegać, to nie oznacza to, że przepisy w tym zakresie są martwe bądź można je bagatelizować. Niewywiązanie się z opisywanych powyżej obowiązków wobec NBP może bowiem prowadzić do odpowiedzialności karnoskarbowej z art. 106l Kodeksu karnego skarbowego, zgodnie z którym:

„§ 1. Kto wbrew obowiązkowi nie zgłasza Narodowemu Bankowi Polskiemu danych o dokonanym obrocie dewizowym lub wykonywanej działalności kantorowej, w zakresie niezbędnym do sporządzania bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej, lub zgłasza dane niezgodne ze stanem faktycznym,

podlega karze grzywny do 120 stawek dziennych.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1

podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.”.

Zgodnie z art. 23 § 3 zd. 2 k.k.s.: „Stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności.”. W związku z tym, że w 2022 roku minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 3010 zł, a jego 1/30 – 100,34 zł, maksymalna wysokość stawki dziennej może wynosić 40 133, 34 zł, co z kolei implikuje, że grzywna nałożona na podstawie art. 106l § 1 k.k.s. może w skrajnym przypadku wynieść nawet 4 816 000 zł.

Co więcej, Prezesowi Narodowego Bankowi Polskiemu przysługuje prawo kontroli wykonywania obowiązku, o którym mowa w art. 30 ust. 1 Prawa dewizowego (warunki i zakres takiej kontroli określają szczegółowo przepisy art. 33-41 Prawa dewizowego).

Źródło: opracowanie własne

Artykuł Obowiązki sprawozdawcze przedsiębiorców wobec NBP pochodzi z serwisu Okolice Biznesu.

Obowiązki spółek nieruchomościowych

Krzysztof — Fri, 09 Sep 2022 15:54:42 +0000

Wprowadzenie

W dniu 30 sierpnia 2022 roku na stronie podatki.gov.pl zostały udostępnione interaktywne formularze dla spółek nieruchomościowych oraz wspólników tych spółek (formularze CIT-N1 i PIT-N1 – składane przez spółki nieruchomościowe oraz formularze CIT-N2 i PIT-N2 – składane przez wspólników tych spółek. Termin na przekazanie informacji na tych formularzach upływa 30 września 2022 roku. Mimo tego nadal wielu przedsiębiorców objętych tym obowiązkiem nie do końca zdaje sobie sprawę, czy podmiot, w ramach którego prowadzą działalność, spełnia definicję spółki nieruchomościowej oraz jakie obowiązki prawne ciążą na takich spółkach. W związku z tym, w niniejszym opracowaniu przedstawiona zostanie problematyka ustawowej definicji pojęcia „spółka nieruchomościowa” oraz sposobu ustalania czy dana organizacja spełnia tę definicję, a także obowiązków, którymi są objęte te podmioty, ze szczególnym uwzględnieniem obowiązków informacyjnych.

Pojęcie spółki nieruchomościowej i kryteria kluczowe w jej definiowaniu

Na gruncie prawa podatkowego pojęcie spółki nieruchomościowej występuje zarówno w ustawie o PIT (art. 5a pkt 49), jak i ustawie o CIT (art. 4a pkt 35). Zgodnie z definicją wskazaną w tych przepisach, ilekroć w ustawie jest mowa o spółce nieruchomościowej – oznacza to podmiot inny niż osoba fizyczna, obowiązany do sporządzania bilansu na podstawie przepisów o rachunkowości, w którym:

a) na pierwszy dzień roku podatkowego, a w przypadku gdy spółka nieruchomościowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego – na pierwszy dzień roku obrotowego, co najmniej 50% wartości rynkowej aktywów, bezpośrednio lub pośrednio, stanowiła wartość rynkowa nieruchomości położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw do takich nieruchomości oraz wartość rynkowa tych nieruchomości przekraczała 10 000 000 zł albo równowartość tej kwoty określoną według kursu średniego walut obcych, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego pierwszy dzień roku podatkowego – w przypadku podmiotów rozpoczynających działalność,

b) na ostatni dzień roku poprzedzającego rok podatkowy, a w przypadku gdy spółka nieruchomościowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego – na ostatni dzień roku poprzedzającego rok obrotowy, co najmniej 50% wartości bilansowej aktywów, bezpośrednio lub pośrednio, stanowiła wartość bilansowa nieruchomości położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw do takich nieruchomości i wartość bilansowa tych nieruchomości przekraczała 10 000 000 zł albo równowartość tej kwoty określoną według kursu średniego walut obcych, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ostatni dzień roku podatkowego poprzedzającego odpowiednio rok podatkowy albo rok obrotowy oraz w roku poprzedzającym odpowiednio rok podatkowy albo rok obrotowy przychody podatkowe, a w przypadku gdy spółka nieruchomościowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego – przychody ujęte w wyniku finansowym netto, z tytułu najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy, leasingu i innych umów o podobnym charakterze lub z przeniesienia własności, których przedmiotem są nieruchomości lub prawa do nieruchomości, o których mowa w art. 3 ust. 2b pkt 6, oraz z tytułu udziałów w innych spółkach nieruchomościowych, stanowiły co najmniej 60% ogółu odpowiednio przychodów podatkowych albo przychodów ujętych w wyniku finansowym netto – w przypadku podmiotów innych niż określone w lit. a.

Ustalając zatem, czy dany podmiot spełnia definicję spółki nieruchomościowej, należy w pierwszej kolejności odpowiedzieć twierdząco na pytania „Czy jest to podmiot niebędący osobą fizyczną?” oraz „Czy jest to podmiot obowiązany do sporządzania bilansu?”. Odpowiedź negatywna na którekolwiek z tych pytań już na samym wstępie przesądza bowiem, iż nie będziemy mieć do czynienia ze spółką nieruchomościową. Następnie trzeba ustalić, czy podmiot ten jest podmiotem rozpoczynającym działalność czy też nie oraz czy jest podatnikiem podatku dochodowego.

W przypadku podmiotów rozpoczynających działalność kolejne pytanie, które należy zadać, brzmi: „Czy dany podmiot jest podatnikiem podatku dochodowego?” – w zależności od odpowiedzi na pytanie w grę będzie wchodził bądź do rok podatkowy (podatnicy podatku dochodowego), bądź rok obrotowy (podmioty niebędące podatnikami podatku dochodowego). Jednakże w obu przypadkach, aby stwierdzić, że dany podmiot, który w konkretnym roku jest podmiotem rozpoczynającym działalność gospodarczą, spełnia definicję spółki nieruchomościowej, kluczowym będzie pozytywna odpowiedź na następujące pytanie: „Czy na pierwszy dzień roku podatkowego (roku obrotowego – w przypadku gdy spółka nieruchomościowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego) co najmniej 50% wartości rynkowej aktywów, bezpośrednio lub pośrednio, stanowiła wartość rynkowa nieruchomości położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw do takich nieruchomości oraz wartość rynkowa tych nieruchomości przekraczała 10 000 000 zł albo równowartość tej kwoty?”. Zatem aby dany podmiot mógł być uznany za spółkę nieruchomościową, to na pierwszy dzień roku (podatkowego lub obrotowego w zależności, czy jest on podatnikiem podatku dochodowego) musi spełniać łącznie dwie przesłanki:

Po pierwsze, przynajmniej połowę wartości aktywów takiego podmiotu stanowiła w sposób bezpośredni lub pośredni wartość rynkowa nieruchomości położonych w Polsce lub też praw do takich nieruchomości,
Po drugie, wartość rynkowa tych nieruchomości przekraczała 10 mln zł albo równowartość tej kwoty.

Użycie w przepisie ustawy łącznika „oraz” sprawia, że niespełnienie chociażby jednej z tych przesłanek powoduje niemożność uznania danego podmiotu za spółkę nieruchomościową.

Jeśli zaś chodzi o podmioty kontynuujące działalność gospodarczą, to podobnie jak w przypadku podmiotów rozpoczynających działalność, należy odpowiedzieć na pytanie: „Czy dany podmiot jest podatnikiem podatku dochodowego?”. Analogicznie jak w przypadku podmiotów rozpoczynających działalność, ma to bowiem wpływ na oparcie definicji o rok podatkowy lub obrotowy. Różnica jednak polegać będzie na tym, że w przypadku podmiotów kontynuujących działalność gospodarczą wyznacznikiem będzie stan na koniec roku (podatkowego bądź obrotowego). Natomiast pozostałe przesłanki w tym zakresie są tożsame z przesłankami badanymi przy podmiotach rozpoczynających działalność gospodarczą. Należy więc zadać pytanie: „Czy na ostatni dzień roku poprzedzającego rok podatkowy (na ostatni dzień roku poprzedzającego rok obrotowy – w przypadku podmiotów niebędących podatnikami podatku dochodowego), co najmniej 50% wartości bilansowej aktywów, bezpośrednio lub pośrednio, stanowiła wartość bilansowa nieruchomości położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw do takich nieruchomości i wartość bilansowa tych nieruchomości przekraczała 10 000 000 zł albo równowartość tej kwoty?”. Negatywna odpowiedź na to pytanie – a więc brak spełnienia przynajmniej jednej z powyższych przesłanek – determinuje niemożność uznania podmiotu za spółkę nieruchomościową. Niemniej jednak pozytywna odpowiedź na powyższe pytanie jeszcze nie przesądza (tak jak w przypadku podmiotów rozpoczynających działalność), że dana organizacja jest spółką nieruchomościową. W przypadku bowiem podmiotów kontynuujących działalność gospodarczą ustawa wprowadza dodatkowy wymóg. Dlatego też konieczne jest zadanie jeszcze jednego pytania, tj.: „Czy w roku poprzedzającym odpowiednio rok podatkowy albo rok obrotowy przychody podatkowe (bądź przychody ujęte w wyniku finansowym netto – w przypadku podmiotów niebędących podatnikami podatku dochodowego), z tytułu najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy, leasingu i innych umów o podobnym charakterze lub z przeniesienia własności, których przedmiotem są nieruchomości lub prawa do nieruchomości oraz z tytułu udziałów w innych spółkach nieruchomościowych, stanowiły co najmniej 60% ogółu odpowiednio przychodów podatkowych albo przychodów ujętych w wyniku finansowym netto?”. Dopiero odpowiedź twierdząca zarówno na powyższe, jak i na poprzednie pytanie, pozwala na przesądzenie, że dany podmiot kontynuujący działalność gospodarczą spełnia definicję spółki nieruchomościowej.

Obowiązki spółek nieruchomościowych

Jeśli już mamy pewność, że dany podmiot jest spółką nieruchomościową, będzie się to wiązało szeregiem obowiązków po jego stronie.

I. Obowiązek ustanowienia pełnomocnika podatkowego – w przypadku niektórych spółek nieruchomościowych

Część spółek nieruchomościowych ma obowiązek ustanowienia przedstawiciela podatkowego – jednak dotyczy to tylko tych podmiotów, które spełniają jednocześnie dwa warunki: po pierwsze nie posiadają siedziby lub zarządu na terytorium Polski, zaś po drugie – nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Jeśli choć jeden z powyższych warunków nie jest spełniony, tj. jeśli spółka posiada siedzibę lub zarząd na terytorium Polski lub gdy podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów w państwie członkowskim UE lub w innym państwie należącym do EOG, nie powstanie obowiązek ustanowienia przedstawiciela podatkowego. Jak stanowi art. 26c ustawy o CIT (analogiczny przepis znajduje się w art. 41c ustawy o PIT):
„1. Spółka nieruchomościowa niemająca siedziby lub zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązana ustanowić przedstawiciela podatkowego.

2. Przedstawicielem podatkowym może być osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) ma siedzibę lub zarząd albo miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2) przez 24 miesiące poprzedzające dzień zawarcia umowy nie posiadała zaległości w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa, przekraczających 3% kwoty należnych zobowiązań podatkowych w poszczególnych podatkach, przy czym udział zaległości w kwocie podatku ustala się w stosunku do kwoty należnych wpłat za okres rozliczeniowy, którego dotyczy zaległość;

3) przez 24 miesiące poprzedzające dzień zawarcia umowy osoba fizyczna będąca podatnikiem, a w przypadku podatników niebędących osobami fizycznymi – osoba będąca wspólnikiem spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej, członkiem organów zarządzających, osobą prowadzącą księgi rachunkowe, nie została prawomocnie skazana na podstawie ustawy z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2021 r. poz. 408 i 694) za popełnienie przestępstwa skarbowego;

4) jest uprawniona do zawodowego wykonywania doradztwa podatkowego zgodnie z przepisami o doradztwie podatkowym lub do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z przepisami o rachunkowości.

3. Przedstawiciela podatkowego ustanawia się w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, zawierającej co najmniej:

1) nazwy stron umowy oraz ich adresy i dane identyfikacyjne na potrzeby rozliczenia podatku, o którym mowa w art. 26aa;

2) oświadczenie podmiotu, który jest ustanawiany przedstawicielem podatkowym, o spełnieniu warunków, o których mowa w ust. 2.

4. Przedstawiciel podatkowy wykonuje w imieniu i na rzecz spółki nieruchomościowej, dla której został ustanowiony, obowiązki płatnika, o których mowa w art. 26aa.

5. Przedstawiciel podatkowy odpowiada solidarnie ze spółką nieruchomościową za zobowiązanie podatkowe, które przedstawiciel podatkowy rozlicza w imieniu i na rzecz spółki nieruchomościowej.

6. Przepisów ust. 1-5 nie stosuje się do spółek nieruchomościowych podlegających w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania.

7. W przypadku niedopełnienia obowiązku, o którym mowa w ust. 1, spółka nieruchomościową podlega karze pieniężnej. Karę pieniężną nakłada naczelnik urzędu skarbowego właściwy dla podatnika, w drodze decyzji, w wysokości do 1 000 000 zł.

8. W zakresie nieuregulowanym w ust. 7 do nakładania kary pieniężnej stosuje się przepisy działu IVA ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 735 i 1491).

9. Do postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej stosuje się odpowiednio przepisy działu IV Ordynacji podatkowej, przy czym od decyzji w sprawie nałożenia kary pieniężnej przysługuje odwołanie do dyrektora izby administracji skarbowej.”.

II.

Obowiązek dokonywania zaliczek na podatek dochodowy przez spółki nieruchomościowe pełniące funkcję płatnika

Kolejny obowiązek związany jest z powstaniem dochodu, dla którego spółka nieruchomościowa pełni funkcję płatnika. W określonych przepisami przypadkach spółki nieruchomościowe pełnią funkcję płatników zaliczek na podatek dochodowy od dochodów z tytułu zbycia własnych udziałów (akcji), ogółu praw i obowiązków, tytułów uczestnictwa lub praw o podobnym charakterze. Jest tak, jeżeli spełnione są dwa warunki, tj.:

1) stroną dokonującą zbycia jest podmiot niemający siedziby lub zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub osoba fizyczna niemająca miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz

2) przedmiotem transakcji zbycia są udziały (akcje) dające co najmniej 5% praw głosu w spółce albo ogół praw i obowiązków dający co najmniej 5% prawa do udziału w zysku spółki niebędącej osobą prawną, albo co najmniej 5% ogólnej liczby tytułów uczestnictwa lub praw o podobnym charakterze, w spółce nieruchomościowej.

Może to również dotyczyć przypadków dokonywania przez jeden podmiot więcej niż jednej transakcji zbycia udziałów (akcji), ogółu praw i obowiązków, tytułów uczestnictwa lub praw o podobnym charakterze w spółce nieruchomościowej, w okresie nieprzekraczającym 12 miesięcy liczonych począwszy od ostatniego dnia miesiąca, w którym nastąpiło pierwsze ich zbycie.

Jeżeli w danym miesiącu powstał dochód, dla którego spółka nieruchomościowa pełni funkcję płatnika, obowiązkiem podatnika jest przekazanie spółce nieruchomościowej przed terminem wpłaty zaliczki kwoty tej zaliczki. Spółka nieruchomościowa ma obowiązek wpłacić zaliczkę na podatek od tego dochodu w wysokości 19%, w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał dochód. W przypadkach, o których mowa w art. 41 ust. 4g ustawy o PIT oraz art. 26aa ust. 2 ustawy o CIT, termin wpłaty zaliczki upływa 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym suma praw głosu w spółce, której udziały (akcje) zostały zbyte, albo ogółu praw i obowiązków dających prawa do udziału w zyskach w spółce niebędącej osobą prawną, albo tytułów uczestnictwa lub praw o podobnym charakterze, w okresie, o którym mowa w tym przepisie, wyniosła co najmniej 5%.

Co więcej, obowiązkiem pełniących funkcję płatnika spółek nieruchomościowych jest przesyłanie podatnikom informacji o wpłaconej zaliczce. Wzór tej informacji określa minister właściwy do spraw finansów publicznych.

III.

Obowiązek przesłania informacji o podmiotach posiadających w spółce nieruchomościowej udziały, ogół praw i obowiązków, tytuły uczestnictwa lub prawa o podobnym charakterze (tzw. obowiązek raportowania)

Wreszcie, obowiązkiem, którym objęte są wszystkie spółki nieruchomościowe, jest obowiązek przesłania informacji o podmiotach posiadających w spółce nieruchomościowej udziały, ogół praw i obowiązków, tytuły uczestnictwa lub prawa o podobnym charakterze (nazywany obowiązkiem informacyjnym, czy tez obowiązkiem raportowania).

Na podstawie art. 45 ust. 3f pkt 1 ustawy o PIT oraz art. 27 ust. 1e pkt 1 ustawy o CIT spółki nieruchomościowe są obowiązane przekazywać Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej – w terminie do końca trzeciego miesiąca po zakończeniu roku podatkowego spółki nieruchomościowej, a w przypadku gdy spółka nieruchomościowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego – do końca trzeciego miesiąca po zakończeniu roku obrotowego spółki nieruchomościowej – za pomocą środków komunikacji elektronicznej, informację o podmiotach posiadających, bezpośrednio lub pośrednio, w tej spółce nieruchomościowej udziały (akcje), ogół praw i obowiązków, tytuły uczestnictwa lub prawa o podobnym charakterze, wraz z podaniem liczby posiadanych przez każdego z nich takich praw. Informację tę przesyła się według stanu na ostatni dzień roku podatkowego spółki nieruchomościowej, a w przypadku gdy spółka nieruchomościowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego – na ostatni dzień jej roku obrotowego. Poniżej pełna treść tego przepisu (z ustawy o CIT) brzmi następująco:
„1e. Spółki nieruchomościowe oraz podatnicy posiadający, bezpośrednio lub pośrednio, w spółce nieruchomościowej udziały (akcje) dające co najmniej 5% praw głosu w spółce albo ogół praw i obowiązków dający co najmniej 5% prawa do udziału w zysku spółki niebędącej osobą prawną, albo co najmniej 5% ogólnej liczby tytułów uczestnictwa lub praw o podobnym charakterze są obowiązani przekazywać Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej w terminie do końca trzeciego miesiąca po zakończeniu roku podatkowego spółki nieruchomościowej, a w przypadku gdy spółka nieruchomościowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego – do końca trzeciego miesiąca po zakończeniu roku obrotowego spółki nieruchomościowej, informację:

1) o podmiotach posiadających, bezpośrednio lub pośrednio, w tej spółce nieruchomościowej udziały (akcje), ogół praw i obowiązków, tytuły uczestnictwa lub prawa o podobnym charakterze, wraz z podaniem liczby posiadanych przez każdego z nich takich praw – w przypadku informacji przekazywanych przez spółki nieruchomościowe,

2) o liczbie posiadanych, bezpośrednio lub pośrednio, w tej spółce nieruchomościowej udziałów (akcji), ogółu praw i obowiązków, tytułów uczestnictwa lub praw o podobnym charakterze – w przypadku informacji przekazywanych przez podatników będących wspólnikami spółek nieruchomościowych

– według stanu na ostatni dzień roku podatkowego spółki nieruchomościowej, a w przypadku gdy spółka nieruchomościowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego – na ostatni dzień jej roku obrotowego.”.

Przedłużenie terminu w zakresie obowiązku raportowania w 2022 roku oraz sposób jego dokonania

Szczegółowe aspekty techniczne w zakresie sposobu realizacji obowiązku raportowania regulują odpowiednio:
– w zakresie CIT: Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 8 kwietnia 2022 roku – w sprawie przesyłania informacji dotyczących spółek nieruchomościowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (Dz. U. z 2022 roku, poz. 806) oraz

– w zakresie PIT: Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 8 kwietnia 2022 roku – w sprawie przesyłania informacji dotyczących spółek nieruchomościowych w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 roku, poz. 815).

Od samego początku pojawienia się w ustawie o PIT i ustawie o CIT obowiązku raportowania powstawało wiele problemów i wątpliwości związanych z jego realizacją, m.in. w zakresie przesyłanych informacji oraz formy ich przekazania. Rozporządzenia szczegółowo regulujące te kwestie weszły w życie dopiero w kwietniu 2022 roku, zaś zasadniczo termin raportowania upływać ma 31 marca roku następującego po roku podatkowym.

Dlatego też 29 marca 2022 roku zostało opublikowane Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 marca 2022 roku – w sprawie przedłużenia terminu przekazywania informacji dotyczących spółek nieruchomościowych (Dz. U. z 2022 r., poz. 709). Zgodnie z brzmieniem jego § 1 w 2022 roku obowiązek raportowania został przesunięty na 30 września 2022 roku. Jak stanowi przywoływany przepis:
„Przedłuża się do dnia 30 września 2022 r. termin do przekazywania przez spółki nieruchomościowe, podatników podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatników podatku dochodowego od osób prawnych informacji, o których mowa:

1) w art. 45 ust. 3f ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, z późn. zm. 2 ),

2) w art. 27 ust. 1e ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1800, z późn. zm. 3 )

– dotyczących spółek nieruchomościowych, których rok podatkowy lub rok obrotowy zakończył się w okresie od dnia 31 grudnia 2021 r. do dnia 31 maja 2022 r.”.

Pomimo przedłużenia terminu do dnia 30 września, w kwietniu 2022 roku w dalszym ciągu nie zostały opublikowane formularze elektroniczne, na których spółki nieruchomościowe oraz określone kategorie ich wspólników mają dokonywać przekazywania informacji, co w dalszym ciągu implikowało niemożność wykonania wynikających z przepisów prawa obowiązków. Sytuacja uległa zmianie dopiero 30 sierpnia 2022 roku, kiedy to zostały opublikowane stosowne formularze, o czym poinformowano w komunikacie znajdującym się na stronie: https://www.podatki.gov.pl/wyjasnienia/formularze-interaktywne-dot-informacji-o-spolkach-nieruchomosciowych/

Z opublikowanego komunikatu wynika, iż że przedmiotowe informacje w zakresie raportowania składane są na formularzach CIT-N1 (wraz z załącznikami CIT-NW), PIT-N1 (wraz z załącznikami PIT-NW), CIT-N2 oraz PIT-N2. Przy czym z treści tych informacji oraz załączników do nich wynika, że:

1. Informacje CIT-N1 składają spółki nieruchomościowe w zakresie dotyczącym wspólników niebędących osobami fizycznymi,

2. Informacje PIT-N1 składają spółki nieruchomościowe w zakresie dotyczącym wspólników będących osobami fizycznymi,

3. Informacje CIT-N2 składają wspólnicy spółek nieruchomościowych niebędący osobami fizycznymi,

4. Informacje PIT-N2 składają wspólnicy spółek nieruchomościowych będący osobami fizycznymi.

Jeśli chodzi o sposób dokonywania zgłoszeń to w zakresie CIT ma zastosowanie § 2 Rozporządzenia z dnia 8 kwietnia 2022 roku (analogicznie w zakresie PIT ma zastosowanie § 2 Rozporządzenia z 8 kwietnia 2022 roku), który stanowi:
„1. Informacje dotyczące spółek nieruchomościowych opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym są przesyłane za pomocą oprogramowania interfejsowego dostępnego na stronie, której adres jest podany w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

2. Dowodem złożenia informacji dotyczących spółek nieruchomościowych jest urzędowe poświadczenie odbioru, wydane przez elektroniczną skrzynkę podawczą systemu teleinformatycznego administracji skarbowej po przeprowadzeniu prawidłowej weryfikacji struktury logicznej, poprawności danych i podpisu elektronicznego, które:

1) zapewnia integralność tej informacji zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2021 r. poz. 2070);

2) zawiera datę i godzinę przekazania tej informacji.

3. Struktura logiczna urzędowego poświadczenia odbioru informacji dotyczących spółek nieruchomościowych jest udostępniana w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych.”.
Co więcej, zgodnie z § 3 Rozporządzenia (zarówno w zakresie CIT, jak i PIT):
„Przepis § 2 ma zastosowanie do przesyłania informacji dotyczących spółek nieruchomościowych według stanu na ostatni dzień roku podatkowego spółki nieruchomościowej przypadający po dniu 31 grudnia 2021 r., a w przypadku gdy spółka nieruchomościowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego – na ostatni dzień jej roku obrotowego przypadający po dniu 31 grudnia 2021 r.”. Zaś zgodnie z brzmieniem § 4 obu Rozporządzeń:
„W sposób określony w § 2 mogą być również przesyłane informacje dotyczące spółek nieruchomościowych według stanu na ostatni dzień roku podatkowego spółki nieruchomościowej przypadający przed dniem 1 stycznia 2022 r., a w przypadku gdy spółka nieruchomościowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego – na ostatni dzień jej roku obrotowego przypadający przed dniem 1 stycznia 2022 r.”.

Do jakiego organu należy złożyć informacje?

PIT

Jak wynika z treści § 1 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 13 lipca 2022 roku – w sprawie wyznaczenia organów Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywania zadań Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie przyjmowania, obsługi oraz udostępniania innym organom informacji, o których mowa w art. 45 ust. 3f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 1507):
„§ 1. Do wykonywania zadań Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie przyjmowania, obsługi oraz udostępniania naczelnikom urzędów skarbowych informacji, o których mowa w art. 45 ust. 3f:

1) pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, wyznacza się:

a) naczelnika urzędu skarbowego:

– właściwego dla spółki nieruchomościowej w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych w ostatnim dniu jej roku podatkowego – jeżeli spółka nieruchomościowa ma adres siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych,

– właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych według adresu siedziby spółki nieruchomościowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wynikającego z odpowiedniego rejestru albo ze statutu lub umowy spółki, jeżeli adres siedziby spółki nieruchomościowej nie został ujawniony w odpowiednim rejestrze, ustalonego na ostatni dzień jej roku obrotowego – jeżeli spółka nieruchomościowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych,

b) Naczelnika Trzeciego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Radomiu – jeżeli spółka nieruchomościowa nie ma ustalonego odpowiednio na ostatni dzień jej roku podatkowego albo roku obrotowego adresu siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wynikającego z odpowiedniego rejestru albo ze statutu lub umowy spółki, jeżeli adres siedziby spółki nieruchomościowej nie został ujawniony w odpowiednim rejestrze;

2) pkt 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, wyznacza się:

a) naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych według adresu miejsca zamieszkania podatnika będącego wspólnikiem spółki nieruchomościowej ustalonego odpowiednio na ostatni dzień roku podatkowego spółki nieruchomościowej albo jej roku obrotowego, jeżeli podatnik ten ma adres miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

b) Naczelnika Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście – jeżeli podatnik będący wspólnikiem spółki nieruchomościowej nie ma adresu miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ustalonego odpowiednio na ostatni dzień roku podatkowego spółki nieruchomościowej albo jej roku obrotowego.”.

CIT

Z kolei stosownie do treści § 1 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 13 lipca 2022 roku – w sprawie wyznaczenia organów Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywania zadań Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie przyjmowania, obsługi oraz udostępniania innym organom informacji, o których mowa w art. 27 ust. 1e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2022 roku, poz. 1508):
„§ 1. Do wykonywania zadań Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie przyjmowania, obsługi oraz udostępniania naczelnikom urzędów skarbowych informacji, o których mowa w art. 27 ust. 1e:

1) pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, wyznacza się:

a) naczelnika urzędu skarbowego:

– właściwego dla spółki nieruchomościowej w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych, w ostatnim dniu jej roku podatkowego, jeżeli spółka nieruchomościowa jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych,

– właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych według adresu siedziby spółki nieruchomościowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wynikającego z odpowiedniego rejestru albo ze statutu lub umowy, jeżeli adres siedziby podmiotu nie został ujawniony w odpowiednim rejestrze, ustalonego na ostatni dzień jej roku obrotowego – jeżeli spółka nieruchomościowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego,

2) pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, wyznacza się:

a) naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych według adresu siedziby podatnika będącego wspólnikiem spółki nieruchomościowej ustalonego odpowiednio na ostatni dzień roku podatkowego spółki nieruchomościowej albo jej roku obrotowego, jeżeli podatnik ten ma adres siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

b) Naczelnika Trzeciego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Radomiu, jeżeli podatnik będący wspólnikiem spółki nieruchomościowej nie ma adresu siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ustalonego odpowiednio na ostatni dzień roku podatkowego spółki nieruchomościowej albo jej roku obrotowego.”.

Źródła:

T. Krywan, „Obowiązki spółki nieruchomościowej”, SIP LEX 2022.

T. Krywan, „Jakie jest termin przekazania informacji CIT-N1 oraz PIT-N2 za rok 2021?”, SIP LEX 2022.

T. Krywan, „Jak wywiązać się z obowiązku raportowania struktury udziałowej w spółkach nieruchomościowych?”, SIP LEX 2022.

https://www.prawo.pl/podatki/raportowanie-struktur-przez-spolki-nieruchomosciowe,513422.html

https://studio.pwc.pl/aktualnosci/alerty/raportowanie-struktury-grup-nieruchomosciowych

Artykuł Obowiązki spółek nieruchomościowych pochodzi z serwisu Okolice Biznesu.

Zbycie udziałów w spółce z o.o. – jak prawidłowo przeprowadzić procedurę i nie popełnić błędów?

Krzysztof — Tue, 02 Aug 2022 13:26:08 +0000

Wprowadzenie

W trakcie prowadzenia działalności gospodarczej wraz z innymi wspólnikami nierzadko dochodzi do sytuacji, w której jeden z nich podejmuje decyzję o wycofaniu się z danego biznesu i pragnie zbyć swoje udziały na rzecz innej osoby. Czynność taka nie wydaje się skomplikowana, jednakże w praktyce wiąże się z nią wiele obowiązków o charakterze formalnym. Zwłaszcza w przypadku spółek kapitałowych, obowiązki wynikające z przepisów prawa są dosyć rozbudowane. W związku z tym, że wielu przedsiębiorców w ostatnim czasie zadaje pytania w zakresie prawidłowego przeprowadzenia procedury zbycia udziałów w swojej spółce, w niniejszej analizie zostaną przedstawione podstawowe obowiązki, o których należy pamiętać, aby nie narazić się na jakiekolwiek zarzuty natury prawnej. Analiza zostanie przedstawiona na przykładzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, gdyż jak wynika z praktyki, właśnie w przypadku tego rodzaju spółki pojawia się najwięcej wątpliwości związanych ze zbyciem udziałów.

Zgoda spółki na zbycie udziałów

W przypadku, gdy dany wspólnik sp. z o.o. podejmie decyzję o chęci zbycia swoich udziałów (niezależnie czy ma to być zbycie odpłatne – np. poprzez zawarcie umowy sprzedaży, czy też zbycie nieodpłatne – np. poprzez zawarcie umowy darowizny), w pierwszej kolejności należy przeanalizować zapisy umowy danej spółki. Może się bowiem okazać, iż z postanowień umowy sp. z o.o. zawartej przez wspólników przy zakładaniu spółki (bądź wprowadzonych w trakcie trwania tej umowy) wynika konieczność uprzedniego uzyskania pisemnej zgody samej spółki na dokonanie czynności zbycia udziałów. Przepisy prawa powszechnie obowiązującego, a zwłaszcza Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) same w sobie nie wymagają uzyskania od wspólnika konieczności uzyskania zgody spółki na zbycie udziałów, jednakże wskazują wyraźnie, iż umowa spółki może takie prawo wspólnika ograniczyć, w tym poprzez wymóg uprzedniego uzyskania zgody spółki. Zgodnie z art. 182 § 1 k.s.h.: „Zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz zastawienie udziału umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć.”.

W sytuacji, gdy z umowy spółki wynika, iż konieczne jest wyrażenie przez spółkę zgody na zbycie udziałów, należy stosować w pierwszej kolejności stosować jej postanowienia, zaś jeśli sama umowa nie zawiera szczegółowych regulacji – dalsze przepisy k.s.h. Jak stanowi art. 182 § 2 k.s.h.: „Jeżeli zbycie uzależnione jest od zgody spółki, stosuje się przepisy § 3-5, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.”. Najbardziej istotnym z tych przepisów jest art. 182 § 3 zd. 1 k.s.h., statuujący, iż „Zgody udziela zarząd w formie pisemnej”. Ustawodawca określił więc w tym przypadku zarówno organ kompetentny do wyrażenia zgody, jak i samą jej formę. Nie może więc wyrazić zgody na zbycie udziałów np. zgromadzenie wspólników czy rada nadzorcza (chyba, że umowa danej spółki tak stanowi), z drugiej strony zgoda zarządu nie może mieć np. formy ustnej (i tu również zasada ta może nie mieć zastosowania, gdy umowa spółki zawiera postanowienie odmienne).

W praktyce więc najpierw wspólnik chcący zbyć udziały powinien wystąpić do zarządu spółki o wyrażenie zgody na dokonanie zbycia, wskazując w nim proponowanego nabywcę oraz – w przypadku zbycia odpłatnego – cenę sprzedaży (w przypadku takiego wniosku nie jest wymagana forma pisemna, jednak dla celów dowodowych lepiej sporządzić taki wniosek na piśmie). Następnie zarząd spółki powinien podjąć uchwałę o wyrażeniu zgody na zbycie, która winna być podpisana zgodnie z reprezentacją danej spółki.

Choć nie zdarza się to często, może również dojść do sytuacji, gdy zarząd odmówi wyrażenia zgody na zbycie. Wówczas zastosowanie będą miały przepisy art. 182 § 3 zd. 2 oraz § 4 i 5 k.s.h. Zgodnie z pierwszym z przywoływanych przepisów: „W przypadku gdy zgody odmówiono, sąd rejestrowy może pozwolić na zbycie, jeżeli istnieją ważne powody.”. Idąc dalej, stosownie do brzmienia art. 182 § 4 k.s.h.: „W przypadku, o którym mowa w § 3, spółka może w terminie wyznaczonym przez sąd rejestrowy przedstawić innego nabywcę. W razie braku porozumienia cenę nabycia i termin jej zapłaty ustala sąd rejestrowy na wniosek wspólnika lub spółki, po zasięgnięciu, w miarę potrzeby, opinii biegłego.”. Z kolei wedle art. 182 § 5 k.s.h.: „Jeżeli wskazana przez spółkę osoba nie uiściła ceny nabycia w wyznaczonym terminie, wspólnik może rozporządzać swobodnie swoim udziałem, jego częścią lub ułamkową częścią udziału, chyba że nie przyjął oferowanej zapłaty.”.

Forma umowy zbycia udziałów

Po uzyskaniu zgody spółki (jeśli wymaga jej umowa spółki) kolejnym bardzo ważnym aspektem całej procedury jest prawidłowa forma samej umowy zbycia udziałów. Dokument ten powinien mieć bowiem co do zasady formę pisemną z podpisami notarialnie poświadczonymi. Jak wynika z treści art. 180 § 1 k.s.h.: „Zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz jego zastawienie powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.”. Mimo, że forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi nie jest tym samym co forma aktu notarialnego, to jednak w standardowym przypadku i tak będzie konieczna wizyta u notariusza, celem poświadczenia podpisów pod umową. Należy jednak zaznaczyć, iż gdyby cała umowa została przygotowana w formie aktu notarialnego to również byłaby ona ważna i skuteczna, gdyż jest formą bardziej wierzytelną niż zwykła forma pisemna, nawet z podpisami notarialnie poświadczonymi. Z kolei zawarcie umowy zbycia udziałów w innej formie, np. formie pisemnej bez podpisów notarialnie poświadczonych będzie zasadniczo skutkowało nieważnością dokonanej czynności.

Od przedstawionej powyżej zasady istnieje jednak wyjątek, który dotyczy spółek z o.o. zawiązanych i prowadzonych przez tzw. system S24, a więc przy wykorzystaniu wzorca umowy. Wówczas umowa zbycia udziałów może być sporządzona również w tym systemie, byleby tylko podpisy obu jej stron (a więc wspólnika zbywającego udziały oraz nabywcy udziałów) miały postać kwalifikowanego podpisu elektronicznego, podpisu zaufanego albo podpisu osobistego. Jak bowiem stanowi art. 180 § 2 k.s.h.: „W przypadku spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, zbycie przez wspólnika udziałów jest możliwe również przy wykorzystaniu wzorca udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Oświadczenia zbywcy i nabywcy opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.”.

Zawiadomienie spółki o przejściu udziałów

Po zawarciu umowy zbycia udziałów należy zawiadomić o tym spółkę przedkładając oryginał zawartej umowy. Zgodnie z art. 187 § 1 k.s.h.: „O przekurcze, a pamiętam jak raków grał z siarką w II lidzejściu udziału, jego części lub ułamkowej części udziału na inną osobę oraz o ustanowieniu zastawu lub użytkowania udziału zainteresowani zawiadamiają spółkę, przedstawiając dowód przejścia bądź ustanowienia zastawu lub użytkowania. Przejście udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz ustanowienie zastawu lub użytkowania jest skuteczne wobec spółki od chwili, gdy spółka otrzyma od jednego z zainteresowanych zawiadomienie o tym wraz z dowodem dokonania czynności.”. Z literalnego brzmienia przepisu nie wynika, aby konieczne było dokonanie takiego zawiadomienia w formie pisemnej, jednak zaleca się, aby w celach dowodowych zastosować przynajmniej zwykłą formę pisemną. Zawiadomienie może złożyć zarówno dotychczasowy wspólnik zbywający udziały, jak i nowy wspólnik, który je nabywa. Dopuszczalnym będzie również złożenie jednego pisma podpisanego przez obie strony umowy zbycia udziałów. Ważne, aby nie zapomnieć do dołączeniu do zawiadomienie dowodu dokonania czynności zbycia, a więc oryginału samej umowy. Dopiero bowiem od tej chwili czynność zbycia jest skuteczna wobec samej spółki. Dobrą praktyką będzie zatem sporządzenie umowy zbycia przynajmniej w 3 egzemplarzach – po jednym dla każdej ze stron oraz jednym załączanym do akt spółki.

Warto też wspomnieć, że w sytuacji, gdy w wyniku nabycia udziałów dojdzie do podwyższenia kapitału zakładowego spółki, zaktualizuje się kolejny obowiązek polegający na złożeniu przez nowego wspólnika dodatkowego oświadczenia o przystąpieniu do spółki i objęciu udziałów, które powinno mieć co do zasady formę aktu notarialnego. Stosownie do brzmienia art. 259 k.s.h.: „Oświadczenie nowego wspólnika powinno zawierać przystąpienie do spółki oraz objęcie udziału lub udziałów o oznaczonej wartości nominalnej. Oświadczenie takie wymaga formy aktu notarialnego.”. Wyjątkiem w tym zakresie – analogicznie do przypadku z zawiadomieniem spółki o przejściu udziałów – objęta jest sytuacja, gdy spółka została założona przez S24. Wówczas ma zastosowanie przepis art. 259 (1) k.s.h., zgodnie z którym: „Jeżeli podwyższenie kapitału zakładowego dotyczy spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, i nastąpiło przy zastosowaniu art. 255 § 4, do oświadczeń, o których mowa w art. 258 § 2 i art. 259, nie stosuje się formy aktu notarialnego. Oświadczenia wymagają złożenia ich w systemie teleinformatycznym i opatrzenia kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.”.

Wniosek do KRS i dokumenty dołączane do wniosku

Zmiana wspólników wiąże się z koniecznością złożenia wniosku do sądu rejestrowego (KRS), który może być dokonany albo przez Portal Rejestrów Sądowych (PRS), albo przez S24 (jeśli spółka została założona i jest prowadzona przez ten system). Taki wniosek należy złożyć w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu (zgodnie z art. 22 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym). W praktyce takim zdarzeniem będzie doręczenie spółce zawiadomienia o zbyciu udziałów wraz z oryginałem umowy zbycia. Wniosek taki będzie podlegał opłacie stałej – co do zasady w kwocie 250 zł (zgodnie z art. 55 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych), alternatywnie w kwocie 200 zł w przypadku wniosku składanego przez S24 (zgodnie z art. 55 ust. 2 tej ustawy). Ponadto przy złożeniu wniosku trzeba będzie uiścić opłatę za zamieszczenie ogłoszenia o wpisie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym – w kwocie 100 zł (co z kolei wynika z § 6 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 maja 2014 r. – w sprawie wydawania i rozpowszechniania Monitora Sądowego i Gospodarczego).

Do wniosku należy również dołączyć szereg dokumentów. Będą to oczywiście dokumenty związane z samą czynnością zbycia udziałów (a więc np. uchwała wyrażająca zgodę na dokonanie zbycia – jeśli była podejmowana, umowa zbycia, czy zawiadomienie spółki o dokonanym zbyciu. Co więcej, trzeba pamiętać, iż zbycie udziałów przez jednego wspólnika i nabycie ich przez innego powoduje, iż zmienia się skład udziałowców spółki, a przez to konieczne jest dokonanie zmiany umowy spółki w tym zakresie. W przypadku spółki prowadzonej przez S24 odpowiednią uchwałę należy przygotować w samym systemie a następnie podpisać i dołączyć do składanego również przez S24 wniosku do KRS. Co do zasady jednak konieczne będzie przeprowadzenie protokołowanego posiedzenia Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników i podjęcie uchwały o zmianie poszczególnych postanowień umowy spółki w ramach takiego posiedzenia, a następnie dołączenia protokołu wraz z uchwałą do wniosku składanego przez PRS. Oprócz tego do głównego wniosku należy dołączyć także zaktualizowaną listę adresów do doręczeń osób uprawnionych do powołania zarządu spółki (a więc listę adresów wspólników w nowym składzie), a także zaktualizowane oświadczenie spółki o nieposiadaniu statusu cudzoziemca (podpisywane przez zarząd spółki). Obowiązek złożenia tego ostatniego dokumentu wynika z art. 19c ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, zgodnie z którym: „We wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców lub zmianę wpisu obejmującą nabycie lub objęcie udziałów, akcji lub ogółu praw i obowiązków oraz w przypadku złożenia do akt rejestrowych dokumentów w trybie art. 9 ust. 2, zawierających informacje o zmianach wspólników spółki, wnioskodawca zamieszcza oświadczenie, czy jest cudzoziemcem w rozumieniu ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (Dz. U. z 2017 r. poz. 2278).”. Oczywistym jest także, że do wniosku należy także dołączyć dowody wniesienia obydwu opłat – a więc zasadniczo potwierdzenia z banku o dokonaniu stosownych przelewów.

Zmiana w księdze udziałów spółki

Po dokonaniu wpisu przez sąd rejestrowy należy dokonać zmiany wpisu w księdze udziałów spółki. Stosownie do brzmienia art. 188 § 1 k.s.h.: „Zarząd jest obowiązany prowadzić księgę udziałów, do której należy wpisywać nazwisko i imię albo firmę (nazwę) i siedzibę każdego wspólnika, adres albo adres do doręczeń elektronicznych, liczbę i wartość nominalną jego udziałów oraz ustanowienie zastawu lub użytkowania i wykonywanie prawa głosu przez zastawnika lub użytkownika, a także wszelkie zmiany dotyczące osób wspólników i przysługujących im udziałów.”. Księga udziałów wymaga więc aktualizacji w przypadku zmiany składu wspólników. Jak wynika z treści art. 188 § 3 k.s.h.: „Po każdym wpisaniu zmiany zarząd składa sądowi rejestrowemu podpisaną przez wszystkich członków zarządu nową listę wspólników z wymienieniem liczby i wartości nominalnej udziałów każdego z nich oraz wzmianką o ustanowieniu zastawu lub użytkowania udziału.”. W przypadku spółek prowadzonych w systemie S24 zastosowanie będzie miał z kolei art. 188 § 4 k.s.h., wedle którego: „Jeżeli zmiana wspólników następuje na podstawie umowy, o której mowa w art. 180 § 2, albo jest skutkiem uchwały podjętej przy wykorzystaniu wzorca uchwały udostępnionego w systemie teleinformatycznym, lista wspólników powinna być sporządzona przy wykorzystaniu wzorca udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzona kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.”.

Aktualizacja wpisu w CRBR

Jednym z ostatnich obowiązków może być (w zależności od liczby nabytych przez nowego wspólnika udziałów) konieczność dokonania zgłoszenia aktualizacyjnego w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR). Zmiana wspólnika może bowiem wpłynąć na obowiązek wykreślenia dotychczasowego beneficjenta rzeczywistego, przy jednoczesnym wpisaniu nowego beneficjenta. Aby przesądzić, czy w danym przypadku będzie istniała konieczność dokonania zgłoszenia aktualizacyjnego w CRBR, należy odwołać się do treści art. 2 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, zgodnie z którym:
„(…) 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) beneficjencie rzeczywistym – rozumie się przez to każdą osobę fizyczną sprawującą bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad klientem poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez klienta, lub każdą osobę fizyczną, w imieniu której są nawiązywane stosunki gospodarcze lub jest przeprowadzana transakcja okazjonalna, w tym:

a) w przypadku osoby prawnej innej niż spółka, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym podlegającym wymogom ujawniania informacji wynikającym z przepisów prawa Unii Europejskiej lub odpowiadających im przepisów prawa państwa trzeciego:

– osobę fizyczną będącą udziałowcem lub akcjonariuszem, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej,

– osobę fizyczną dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym tej osoby prawnej, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,

– osobę fizyczną sprawującą kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji lub które łącznie dysponują więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym tej osoby prawnej, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,

– osobę fizyczną sprawującą kontrolę nad osobą prawną poprzez posiadanie uprawnień, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2021 r. poz. 217, 2105 i 2106), lub

– osobę fizyczną zajmującą wyższe stanowisko kierownicze w przypadku udokumentowanego braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych określonych w tiret pierwszym-czwartym oraz w przypadku niestwierdzenia podejrzeń prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu,
(…)”.

W dużym uproszczeniu można więc przyjąć, że obowiązek dokonania zgłoszenia aktualizacyjnego w CRBR wystąpi, jeśli zmiana dotyczy zbycia ponad 25% udziałów danej spółki z o.o., w przeciwnym wypadku należy szczegółowo przeanalizować inne czynniki w celu ustalenia, czy nowy wspólnik spełnia definicję beneficjenta rzeczywistego spółki. Zgodnie z art. 60 ust. 1a pkt 1 przywoływanej wyżej ustawy zgłoszenia aktualizacyjnego w CRBR należy dokonać w terminie 7 dni od dnia dokonania wpisu w KRS.

Obowiązki podatkowe

Na koniec trzeba też wspomnieć o obowiązkach podatkowych. Zgodnie bowiem z ustawą o PCC sprzedaż udziałów podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych – wynosi on 1% od łącznej wartości sprzedawanych udziałów. Obowiązek podatkowy ciąży na kupującym (zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy o PCC), a więc nabywcy udziałów (nowym wspólniku), który w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy ma obowiązek złożyć deklarację PCC-3 oraz wpłacić kwotę należnego podatku.

W przypadku zbycia udziału w formie darowizny (a więc zbycia o charakterze nieodpłatnym) zastosowanie będą mieć przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn. Obowiązek podatkowy również będzie w takim przypadku ciążył na nowym wspólniku (a więc na obdarowanym), o ile wartość darowizny nie przekracza kwoty wolnej od tego podatku. Wynosi ona:
1) 9637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;

2) 7276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;

3) 4902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej. W przypadku przekroczenia kwoty wolnej stawka tego podatku będzie uzależniona z jednej strony od wysokości nadwyżki, a z drugiej – do grupy podatkowej, do której należy podatnik (obdarowany). Zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn: „Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:

1) do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;

2) do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;

3) do grupy III – innych nabywców.”.

Oprócz tego trzeba mieć na uwadze, iż po stronie zbywcy dokonującego odpłatnego zbycia udziału (np. w formie umowy sprzedaży) będzie co do zasady ciążył obowiązek podatkowy na gruncie ustawy o PIT. Zgodnie z art. 30b ust. 1 tej ustawy: „Od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych, w tym z realizacji praw wynikających z tych instrumentów, z odpłatnego zbycia udziałów (akcji), z odpłatnego zbycia udziałów w spółdzielni oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) albo wkładów w spółdzielni w zamian za wkład niepieniężny, podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu.”.

Z kolei na gruncie ustawy o VAT odpłatne zbycie udziałów będzie generalnie neutralne podatkowo. Jak wynika z art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy o VAT:
„Zwalnia się od podatku: (…)
40a) usługi, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w:

a) spółkach,

b) innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną

– z wyłączeniem usług przechowywania tych udziałów i zarządzania nimi; (…)”.

Zbycie udziałów z jednoczesną zmianą zarządu

Często zdarza się, iż wspólnicy spółki z o.o. pełnią jednocześnie funkcję członków zarządu tej spółki. Wówczas przy zmianie wspólnika pojawia się chęć jednoczesnego dokonania zmiany w składzie zarządu. Z prawnego punktu widzenia jest to jak najbardziej możliwe, wiąże się jednak z dodatkowymi obowiązkami formalnymi. Po pierwsze, trzeba wówczas podjąć dodatkowe uchwały zgromadzenia wspólników o odwołaniu dotychczasowego oraz powołaniu nowego członka zarządu. Po drugie, nowy członek zarządu będzie miał obowiązek złożyć oświadczenie o zgodzie na pełnienie tej funkcji. Po trzecie, zmianę tę należy uwzględnić w uchwale o zmianie umowy spółki – zmieni się w niej bowiem postanowienie dotyczące składu zarządu. Oczywiście uchwały o odwołaniu dotychczasowego i powołaniu nowego członka zarządu, jak również oświadczenie nowego członka zarządu o wyrażeniu zgody na pełnienie funkcji należy dołączyć do głównego wniosku o zmianę wpisu w KRS. Pomimo dodatkowych obowiązków, zaletą takiego rozwiązania jest fakt, iż mimo większej liczby modyfikacji, opłata od składanego wniosku nie ulegnie podwyższeniu. Jak bowiem wynika z art. 57 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych: „W wypadku jednoczesnego wniesienia przez tego samego wnioskodawcę, na kilku formularzach, kilku wniosków o wpis lub o dokonanie zmian w Krajowym Rejestrze Sądowym – pobiera się tylko jedną opłatę, z tym że jeżeli przepis przewiduje dla danego rodzaju spraw opłaty w różnych wysokościach – pobiera się opłatę wyższą.”.

Podsumowanie

Jak można wywnioskować z lektury przedstawionej analizy, zbycie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością obwarowane jest szeregiem obowiązków formalno-prawnych, których niedopełnienie może skutkować nieważnością czynności bądź odpowiedzialnością finansową spółki lub jej wspólników. Trzeba pamiętać, że przedstawione obowiązki mają charakter modelowy i procedura postępowania może różnić się w zależności od charakterystyki danej spółki. Dlatego też warto dokonywać zbycia udziałów po uprzedniej konsultacji z osobami zajmującymi się profesjonalnym doradztwem prawnym i podatkowym, księgowością i rozliczaniem podatków czy też postępowaniem rejestrowym. Pozwoli to uniknąć wielu potencjalnych błędów oraz z większym spokojem przejść każdy etap całej procedury.

Źródło:

opracowanie własne

Artykuł Zbycie udziałów w spółce z o.o. – jak prawidłowo przeprowadzić procedurę i nie popełnić błędów? pochodzi z serwisu Okolice Biznesu.

Rejestr podmiotów świadczących usługi na rzecz spółek lub trustów

Krzysztof — Mon, 04 Jul 2022 09:30:33 +0000

Wprowadzenie

31 października 2021 roku weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 1 marca 2018 roku – o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz o przeciwdziałaniu terroryzm (dalej: „ustawa”), na mocy której utworzono m.in. nowy rejestr działalności na rzecz spółek lub trustów. Obowiązek wpisu do tego rejestru obejmuje sporą grupę przedsiębiorców, co więcej brak wpisu może się wiązać z nałożeniem dotkliwej kary administracyjnej. Mimo tego, od samego początku funkcjonowania nowych przepisów, wielu przedsiębiorców nie przeprowadziło we własnym zakresie odpowiedniej analizy dotyczącej ewentualnej konieczności złożenia wniosku o dokonanie wpisu. Co prawda w odniesieniu do przedsiębiorców prowadzącą działalność regulowaną przed 31 października 2021 roku obowiązek wpisu został przesunięty o 6 miesięcy, tj. do 30 kwietnia 2022 roku – zgodnie bowiem z art. 18 ustawy nowelizującej: „Przedsiębiorcy, którzy w dniu wejścia w życie art. 1 pkt 57, wykonują działalność, która nie wymagała przed dniem wejścia w życie art. 1 pkt 57 uzyskania wpisu do rejestru, o którym mowa w art. 129a albo art. 129m ustawy zmienianej w art. 1, są obowiązani dostosować swoją działalność do wymogów określonych w art. 129a-129c ustawy zmienianej w art. 1 albo do wymogów określonych w art. 129m-129o ustawy zmienianej w art. 1 w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie art. 1 pkt 57.”. Niemniej jednak również w stosunku do nich obowiązek się już zaktualizował, zaś nie każdy z tych podmiotów pojął odpowiednie działania w zakresie oceny spełniania kryteriów nowej ustawy.

Ministerstwo Finansów już pod koniec listopada 2021 roku zamieściło komunikat przypominający o nowym obowiązku (https://www.gov.pl). Od tamtej pory wiele nowych podmiotów złożyło wniosek o wpis i obecnie znajduje się już w rejestrze, wciąż jednak wpisywane są nowe, co potwierdza, iż o istniejącym już obowiązku wiele firm dowiaduje się dopiero teraz.. W niniejszej analizie przedstawione zostaną podstawowe informacje na temat podmiotów obowiązanych do wpisu do rejestru, dodatkowych wymogów, które muszą one spełniać, procedury złożenia wniosku o wpis oraz potencjalnej sankcji za jego brak.

Podmioty obowiązane do wpisu do rejestru

Wprowadzenie nowego rejestru i konieczności uzyskania wpisu do niego spowodowało, iż niektóre rodzaje działalności gospodarczej stały działalnością regulowaną. Zgodnie z art. 129a ustawy:

„1. Działalność gospodarcza obejmująca świadczenie usług, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 16, zwana dalej „działalnością na rzecz spółek lub trustów”, jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców i może być wykonywana po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów.

2. Obowiązek uzyskania wpisu do rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów nie obejmuje radców prawnych, adwokatów oraz spółek, o których mowa w art. 8 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych i art. 4a ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2020 r. poz. 1651 i 2320 oraz z 2021 r. poz. 2052).”.

Z powyższego przepisu wynika jednoznacznie, iż określone rodzaje działalności mogą być wykonywane po uzyskaniu wpisu do rejestru, co a contrario implikuje, iż brak wpisu do rejestru uniemożliwia legalne wykonywanie tych rodzajów działalności. Jednocześnie przepis art. 129a ust. 1 nie wymienia literalnie usług stanowiących działalność regulowaną, a odsyła w tym zakresie do treści art. 2 ust. 1 pkt 16 ustawy, zgodnie z którym: „Instytucjami obowiązanymi są:

(…)

16) przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, niebędący innymi instytucjami obowiązanymi, świadczący usługi polegające na:

tworzeniu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej,
pełnieniu funkcji członka zarządu lub umożliwianiu innej osobie pełnienia tej funkcji lub podobnej funkcji w osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej,
zapewnianiu siedziby, adresu prowadzenia działalności lub adresu korespondencyjnego oraz innych pokrewnych usług osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej,
działaniu lub umożliwieniu innej osobie działania jako powiernik trustu, który powstał w drodze czynności prawnej,
działaniu lub umożliwieniu innej osobie działania jako osoba wykonująca prawa z akcji lub udziałów na rzecz podmiotu innego niż spółka notowana na rynku regulowanym podlegającym wymogom dotyczącym ujawniania informacji zgodnie z prawem Unii Europejskiej lub podlegająca równoważnym standardom międzynarodowym;

(…)”.

Zatem obowiązanymi do wpisu do rejestru będą co do zasady m.in. przedsiębiorcy, których działalność wiąże się m.in. z zawiązywaniem i rejestracją nowych podmiotów gospodarczych czy też przedsiębiorcy zawierające z innymi podmiotami tzw. umowy najmu wirtualnego biura (a więc udostępniające im adres prowadzenia działalności gospodarczej). Podobnie obowiązek ten będzie obejmował przedsiębiorców, którzy w ramach własnej działalności gospodarczej m.in. pełnią funkcję członka zarządu w danym podmiocie. Oczywiście możliwych sytuacji i konfiguracji jest dużo więcej, a sytuacja każdego przedsiębiorcy w zakresie oceny co do istnienia w jego przypadku obowiązku wpisu do rejestru powinna być rozpatrywana indywidualnie.

Dodatkowe wymogi

Ustawa przewiduje także dodatkowe wymogi dla przedsiębiorców świadczących usługi na rzecz spółek lub trustów. Pierwszym z nich jest wymóg niekaralności przedsiębiorcy. Jak wynika z art. 129b ust. 1 ustawy: „Działalność na rzecz spółek lub trustów może być wykonywana przez:

osobę fizyczną, która nie została prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, przeciwko wiarygodności dokumentów, przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym, przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, przestępstwo, o którym mowa w art. 165a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej lub umyślne przestępstwo skarbowe;
osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, w której wspólnicy, którym powierzono prowadzenie spraw spółki, lub uprawnieni do reprezentacji spółki, lub członkowie organów zarządzających nie zostali prawomocnie skazani za przestępstwo, o którym mowa w pkt 1, lub umyślne przestępstwo skarbowe.”.

Wymóg niekaralności oznacza, że przedsiębiorca nie został prawomocnie skazany za umyślne przestępstwo:

przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego (rozdział XXIX Kodeksu Karnego, czyny wskazane od art. 222 do art. 231 włącznie),
przeciwko wymiarowi sprawiedliwości (rozdział XXX Kodeksu Karnego, czyny wskazane od art. 232 do art. 247a włącznie),
przeciwko wiarygodności dokumentów (rozdział XXXIV Kodeksu Karnego, czyny wskazane od art. 270 do art. 277 włącznie),
przeciwko mieniu (rozdział XXXV Kodeksu Karnego, czyny wskazane od art. 278 do art. 294 włącznie),
przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym (rozdział XXXVI Kodeksu Karnego, czyny wskazane od art. 296 do art. 308 włącznie),
przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi (rozdział XXXVII Kodeksu Karnego, czyny wskazane od art. 310 do art. 315 włącznie),
przestępstwo, o którym mowa w art. 165 a ustawy z dnia 6 czerwca 1997r. – Kodeks karny (Finansowanie przestępstwa o charakterze terrorystycznym),
przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej lub
umyślne przestępstwo skarbowe.

Dodatkowo, jak wynika z art. 129b ust. 2 ustawy: „Wymóg niekaralności, o którym mowa w ust. 1, stosuje się również do osób kierujących wykonywaniem czynności związanych z prowadzeniem działalności na rzecz spółek lub trustów oraz do beneficjenta rzeczywistego podmiotu prowadzącego taką działalność.”.

Generalnie więc wymogiem niekaralności objęte są osoby fizyczne, a w przypadku innych podmiotów (m.in. spółek handlowych):

wspólnicy, którym powierzono prowadzenie spraw spółki lub uprawnieni do reprezentacji spółki lub członkowie organów zarządzających (w przypadku osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej),
osoby kierujące wykonywaniem czynności związanych z prowadzeniem działalności na rzecz spółek lub trustów,
beneficjenci rzeczywistego podmiotu prowadzącego działalność na rzecz spółek lub trustów

Co istotne, do wniosku o wpis nie trzeba dołączać zaświadczenia o niekaralności, wystarczające w tym zakresie jest obowiązkowe oświadczenie o spełnianiu warunków do prowadzenia działalności na rzecz spółek lub trustów, o którym będzie mowa w dalszej części.

Drugim wymogiem przewidzianym przez ustawę jest wymóg posiadania odpowiedniej wiedzy lub doświadczenia przy wykonywaniu działalności na rzecz spółek lub trustów. Stosownie do treści art. 129c ustawy:

“1. Osoby fizyczne, o których mowa w art. 129b, są obowiązane posiadać wiedzę lub doświadczenie związane z działalnością na rzecz spółek lub trustów.

2. Warunek, o którym mowa w ust. 1, uznaje się za spełniony w przypadku:

1) ukończenia szkolenia lub kursu obejmujących prawne lub praktyczne zagadnienia związane z działalnością na rzecz spółek lub trustów lub

2) wykonywania, przez okres co najmniej roku, czynności związanych z działalnością na rzecz spółek lub trustów

– potwierdzonych odpowiednimi dokumentami.”.

Podobnie jak w przypadku spełnienia wymogu niekaralności co do zasady nie będzie konieczne dołączanie dokumentów potwierdzających posiadanie odpowiedniej wiedzy lub doświadczenia przy wykonywaniu działalności na rzecz spółek lub trustów – informacja o spełnieniu tego wymogu znajduje się bowiem w obowiązkowym oświadczeniu spełnianiu warunków do prowadzenia działalności na rzecz spółek lub trustów.

Niemniej jednak, jak wynika z oficjalnych informacji MF, dokumentem potwierdzającym doświadczenie będzie przykładowo wypis z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej potwierdzający prowadzenie działalności wraz z dokumentami potwierdzającymi, że przedsiębiorca wykonywał przez okres co najmniej roku, czynności związane z działalnością na rzecz spółek lub trustów. (mogą być to umowy z klientami z tego okresu, poświadczające, że na rzecz klienta były realizowane dane usługi). Z kolei w zakresie szkoleń i kursów – ustawa nie precyzuje dopuszczalnej kategorii kursów/szkoleń, zatem istotne jest, by zakres kursu/szkolenia obejmował prawne lub praktyczne zagadnienia związane z działalnością na rzecz spółek lub trustów. Dokument potwierdzający odbycie kursu/szkolenia musi bowiem potwierdzać, że zakres kursu/szkolenia obejmował przedmiotowe kwestie.

Procedura złożenia wniosku o wpis (dane, dokumenty, opłaty)

Zgodnie z art. 129d ustawy: „Organem właściwym w sprawach rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów jest minister właściwy do spraw finansów publicznych.”. Z kolei wedle art. 129l ustawy: „Minister właściwy do spraw finansów publicznych może wyznaczyć, w drodze rozporządzenia, organ Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywania zadań organu właściwego do prowadzenia rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów, określając zakres tych zadań, mając na względzie przygotowanie techniczne i organizacyjne urzędu obsługującego ten organ.”. Mocą rozporządzenia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 25 października 2021 roku – w sprawie wyznaczenia organu Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywania zadań organu właściwego do prowadzenia rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów organem tym został wyznaczony Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Katowicach, a jego właściwość obejmuje cały kraj. Podobnie szczegółowe informacje na temat samego rejestru zamieszczone są na stronie Izby Administracji Skarbowej w Katowicach: https://www.slaskie.kas.gov.pl

Jak stanowi art. 129f ust. 1 ustawy: „Wpisu do rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów dokonuje się na podstawie wniosku przedsiębiorcy wniesionego w formie elektronicznej, zawierającego:

imię i nazwisko albo nazwę (firmę);
numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, o ile taki numer został nadany, oraz NIP;
wskazanie usług świadczonych na rzecz spółek lub trustów;
kwalifikowany podpis elektroniczny, podpis zaufany albo podpis osobisty składającego wniosek.”.

Wniosek należy złożyć elektronicznie przez ePUAP, podpisując go przy użyciu kwalifikowanego podpisu elektronicznego lub podpisu zaufanego. Formularz do wypełnienia wniosku można znaleźć pod adresem: https://epuap.gov.pl/wps/portal/strefa-klienta/katalog-spraw/przedsiebiorczosc/prowadzenie-i-zakladanie-dzialalnosci-gospodarczej/rejestr-dzialalnosci-na-rzecz-spolek-lub-trustow

Stosownie do treści art. 129f ust. 2 ustawy: „Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, dołącza się oświadczenie przedsiębiorcy następującej treści: „Oświadczam, że dane zawarte we wniosku są kompletne i zgodne z prawdą. Znane mi są warunki wykonywania działalności na rzecz spółek lub trustów, o której mowa w ustawie z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2022 r. poz. 593). W szczególności oświadczam, że spełnione są warunki, o których mowa w art. 129b i art. 129c wymienionej ustawy.”. Składający oświadczenie zawiera w nim klauzulę następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu uprawnionego do odebrania oświadczenia o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”.

Wzór takiego oświadczenia dostępny jest do pobrania na przywoływanej wyżej stronie Izby Administracji Skarbowej w Katowicach. Można je podpisać kwalifikowanym podpisem elektronicznym, popisem zaufanym lub podpisem osobistym.

Co więcej, wpis do rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów podlega obowiązkowej opłacie skarbowej w wysokości 616 zł. Opłatę należy wpłacić w chwili złożenia wniosku, a potwierdzenie wpłaty należy dołączyć do wniosku o wpis do rejestru. Wpłaty należy dokonać na rachunek bankowy Urzędu Miasta Katowice: PKO BP S.A. o nr 52 1020 2313 2672 0211 1111 1111 /z dopiskiem: opłata za wpis do rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów/. Dodatkowo, na wniosek przedsiębiorcy może być wydane zaświadczenie o wpisie do rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów – jego koszt to 17 zł płatne na wskazane wyżej konto UM w Katowicach.

Zgodnie z art. 129f ust. 3 ustawy: „Organ właściwy w sprawach rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów dokonuje wpisu do tego rejestru w terminie 14 dni od dnia wpływu wniosku o wpis wraz z oświadczeniem, o którym mowa w ust. 2.”.

Organ też może jednak wydać decyzję odmowną. Jak stanowi art. 129g ustawy: „Organ właściwy w sprawach rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów odmawia, w drodze decyzji, dokonania wpisu do tego rejestru, jeżeli:

1) wniosek jest niekompletny i nie został uzupełniony w wyznaczonym terminie;

2) dane zawarte we wniosku są niezgodne ze stanem faktycznym.”.

Od decyzji o odmowie dokonania wpisu do rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów można złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Wniosek składa się w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji do Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach.

Zmiana wpisu, zawiadomienie o zawieszeniu i wykreślenie z rejestru

Po wpisie do rejestru może się okazać, że dane dotyczące przedsiębiorcy zawierają omyłki lub błędy wymagające korekty. Przy oczywistych uchybieniach organ może sprostować dane z urzędu – jak wynika z art. 129i ust. 1 ustawy: „Organ właściwy w sprawach rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów prostuje z urzędu wpis do tego rejestru zawierający oczywiste błędy lub omyłki.”. W przypadku mniej oczywistych, a często bardziej istotnych zmian, konieczne będzie jednak działanie przedsiębiorcy polegające na złożeniu wniosku o zmianę wpisu. Wedle art. 129a ust. 2 ustawy: „W przypadku zmiany danych wpisanych do rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów podmiot, o którym mowa w art. 129b ust. 1, składa w formie elektronicznej, w terminie 14 dni od dnia zajścia zdarzenia, które spowodowało zmianę tych danych, wniosek o zmianę wpisu w rejestrze.”. Wniosek o dokonanie zmiany składa się analogicznie jak wniosek o wpis do rejestru (formularz dostępny pod adresem: https://epuap.gov.pl/wps/portal/strefa-klienta/katalog-spraw/inne-sprawy-urzedowe/korespondencja-z-urzedem/wniosek-o-zmiane-wpisu-do-rejestru-dzialalnosci-na-rzecz-spolek-lub-trustow), opłata wynosi w tym przypadku 308 zł – jednak za zmianę wpisu do rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów związanej tylko i wyłącznie z rozszerzeniem zakresu działalności (inne zmiany nie podlegają opłacie).

W przypadku zawieszenia działalności przez przedsiębiorcę wpisanego do rejestru zastosowanie będzie miał art. 129j ustawy, który stanowi: „Podmiot wpisany do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, wykonujący działalność na rzecz spółek lub trustów, zawiadamia w formie elektronicznej organ właściwy w sprawach rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów o zawieszeniu wykonywania działalności w terminie 14 dni od dnia zawieszenia jej wykonywania.”. Wniosek ten jest składany analogicznie jak wniosek o wpis oraz o zmianę, nie podlega jednak żadnej opłacie. Jego formularz dostępny jest pod adresem: https://epuap.gov.pl/wps/portal/strefa-klienta/katalog-spraw/inne-sprawy-urzedowe/korespondencja-z-urzedem/zawiadomienia-o-zawieszeniu-dzialalnosci-na-rzecz-spolek-lub-trustow. Po wznowieniu działalności gospodarczej należy złożyć wniosek o zmianę wpisu do rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów i zaznaczyć pole „Wznowiono działalność na rzecz spółek lub trustów”. Wniosek ten można znaleźć na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Izby Administracji Skarbowej w Katowicach w zakładce „Załatwianie spraw”.

Przedsiębiorca może być też wykreślony z rejestru w drodze decyzji organu, wydanej na wniosek przedsiębiorcy bądź z urzędu. Zgodnie z art. 129k ustawy: „Organ właściwy w sprawach rejestru działalności na rzecz spółek i trustów wykreśla, w drodze decyzji, podmiot wykonujący działalność na rzecz spółek lub trustów z tego rejestru:

na wniosek podmiotu wniesiony w formie elektronicznej;
po uzyskaniu informacji o wykreśleniu podmiotu z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo Krajowego Rejestru Sądowego;
w przypadku stwierdzenia:
niespełniania przez podmiot warunków wymaganych prawem do wykonywania działalności na rzecz spółek lub trustów,
że podmiot złożył oświadczenie, o którym mowa w art. 129f ust. 2, niezgodne ze stanem faktycznym.”.

W przypadku złożenia wniosku o wykreślenie spółki z rejestru należy wypełnić formularz dostępny pod adresem: https://epuap.gov.pl/wps/portal/strefa-klienta/katalog-spraw/inne-sprawy-urzedowe/korespondencja-z-urzedem/wniosek-o-wykreslenie-z-rejestru-dzialalnosci-na-rzecz-spolek-lub-trustow. Wniosek należy złożyć w terminie 14 dni od dnia, kiedy decyzja o wykreśleniu stanie się ostateczna, nie podlega on opłacie skarbowej.

Możliwość otrzymania kary za brak wpisu do rejestru

Na koniec warto zaznaczyć, że niedopełnienie obowiązku wpisu do rejestru przez podmioty, które spełniają przesłanki ustawowe do prowadzenia działalności po jego dokonaniu, obarczone jest ryzykiem wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej. W skrajnych przypadkach jej wysokość może wynieść nawet 100 000 złotych. Jak wynika z art. 153a ustawy: „Podmiot prowadzący działalność na rzecz spółek lub trustów, który wykonuje tę działalność bez uzyskania wpisu do rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów, podlega karze pieniężnej do wysokości 100 000 zł.”.

Podsumowanie

Rejestr działalności na rzecz spółek lub trustów funkcjonuje w polskim systemie prawnym od 31 października 2021 roku. Podmioty prowadzące działalność regulowaną z nim związaną przed wejściem w życie nowelizacji miały obowiązek dostosować swoją działalność do nowych przepisów do 30 kwietnia 2022 roku. Niemniej jednak wielu przedsiębiorców do tej pory nie przeprowadziło wewnętrznej analizy w zakresie ewentualnego podlegania przez nich obowiązkowi wpisu do rejestru. Warto jednak zainteresować się tym tematem i zapoznać się z przepisami ustawy, aby móc jednoznacznie wykluczyć istnienie tego obowiązku wobec swojej firmy, zaś w przeciwnym wypadku – dokonać niezwłocznego złożenia wniosku o wpis. Sankcja z tego tytułu może być bowiem dla przedsiębiorcy bardzo dotkliwa. Warto jednocześnie zapoznać się z udostępnionym na stronie Izby Administracji Skarbowej w Katowicach wykazem pytań i odpowiedzi, które mogą okazać się pomocne w indywidualnych sprawach (www.slaskie.kas.gov.pl).

Źródła:

https://www.slaskie.kas.gov.pl

GKR Legal – Gołębiowska Krawczyk Roszkowski i Partnerzy

https://bgtax.pl/

Artykuł Rejestr podmiotów świadczących usługi na rzecz spółek lub trustów pochodzi z serwisu Okolice Biznesu.

Polski Ład 2.0 z podpisem Prezydenta

Krzysztof — Mon, 04 Jul 2022 09:24:26 +0000

Informujemy, że w dniu 13 czerwca 2022 roku Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 9 czerwca 2022 roku – o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (tzw. „Nowy Polski Ład” lub „Polski Ład 2.0”). Można spodziewać się, że w najbliższym czasie zostanie ona opublikowana w Dzienniku Ustaw. Z pełnym tekstem Polskiego Ładu 2.0 można zapoznać się na stronie:

https://orka.sejm.gov.pl/opinie9.nsf/nazwa/2186_u/$file/2186_u.pdf

Do najważniejszych zmian związanych Polskim Ładem 2.0 należą:

Obniżenie stawki PIT z 17 na 12% dla osób rozliczających się na skali podatkowej, przez co zaliczki na PIT będą od lipca tego roku liczone na nowych zasadach,
Zmniejszenie dla pracowników kwoty zmniejszającej podatek do kwoty 300 zł miesięcznie (3 600 zł rocznie) – co jest konsekwencją zmiany wysokości stawki podatkowej do 12% przy jednoczesnym pozostawieniu kwoty wolnej od podatku na poziomie 30 000 zł rocznie,
Objęcie kwotą wolną od podatku w wysokości 30 000 zł rocznie również zleceniobiorców i innych osób otrzymujących wynagrodzenie za pracę wykonywaną osobiście – do wysokości odpowiednio 150 zł i 100 zł miesięcznie (zmiana będzie obowiązywać od 1 stycznia 2023 roku),
Likwidacja ulgi dla klasy średniej – w ramach Polskiego Ładu 2.0 zniesiony zostanie algorytm służący w swym założeniu do rekompensowania podatnikom negatywnych konsekwencji związanych z brakiem możliwości odliczenia składki zdrowotnej, jednakże ulga nadal będzie mogła być stosowana do końca 2022 roku, jeśli w konkretnym przypadku okazałoby się, że po wejściu nowych przepisów podatnik by na tym stracił, to wówczas naczelnik właściwego urzędu skarbowego będzie miał obowiązek poinformowania go o kwocie nadpłaty w terminie 21 dni od daty złożenia PIT,
Możliwość zmiany formy opodatkowania (na skalę podatkową) dla liniowców i ryczałtowców (jedynie w zakresie obecnego roku podatkowego, w latach następnych wybór formy opodatkowania będzie musiał nastąpić nadal na początku roku podatkowego)),
Zmiany w zakresie odliczenia składki zdrowotnej – przedsiębiorcy rozliczający się podatkiem liniowym uzyskają możliwość zaliczenia zapłaconej składki zdrowotnej do kosztów prowadzenia działalności, zaś podstawa opodatkowania zostanie w ich przypadku obniżona o wysokość zapłaconych składek zdrowotnych (maksymalnie do kwoty 8 700 zł rocznie), przedsiębiorcy rozliczający się w formie ryczałtu uzyskają możliwość obniżenia przychodu (stanowiącego podstawę opodatkowania) o 50% kwoty zapłaconych składek zdrowotnych, zaś przedsiębiorcy rozliczający się w formie kart podatkowej uzyskają możliwość pomniejszenia podstawy opodatkowania o 19% wysokości kwoty zapłaconych składek zdrowotnych,
Zmiana podstawy składki zdrowotnej dla osób współpracujących ze 100 na 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” – od 1 lipca 2022 roku składka ta wyniesie 419,22 zł (na chwilę obecną wynosi ona 559,89 zł),
Wprowadzenie obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych w stosunku do komplementariuszy spółek komandytowo-akcyjnych (od 1 stycznia 2023 roku),
Likwidacja ulgi w wysokości 1 500 zł dla rodziców samotnie wychowujących dziecko, wprowadzonej z dniem 1 stycznia 2022 roku w ramach Polskiego Ładu 1.0 – od 1 lipca 2022 roku nastąpi powrót do możliwości wspólnego rozliczania się z dzieckiem na zasadach obowiązujących przed 1 stycznia 2022 roku,
Wprowadzenie nowych preferencji podatkowych dla rodziców, opiekunów i dzieci: po pierwsze – z 3 089 zł do 16 061,28 (12-krotność renty socjalnej) będzie zwiększona kwota zarobków, które może osiągnąć dziecko bez ryzyka utraty preferencji podatkowych przez jego rodziców, po drugie – dziecko jako odrębny podatnik również będzie korzystać z kwoty wolnej w wysokości 30 000 zł, zaś renty rodzinne małoletnich dzieci nie będą doliczane do dochodów rodziców, po trzecie – nie będzie pobierana składka na ubezpieczenie zdrowotne od rent rodzinnych dzieci do 18. roku życia, zaś po czwarte – zasiłki macierzyńskie (przyznawane rodzicom i opiekunom przyjmującym dzieci na wychowanie) będą objęte ulgami podatkowymi (takimi jak ulga dla młodych, na powrót,, dla rodzin 4+ czy pracujących seniorów),
Modyfikacja ulgi „Pałacyk plus” – z dniem 1 stycznia 2023 roku koszt nabycia nieruchomości będącej zabytkiem nie będzie mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów (KUP), poza wydatkami związanymi z prowadzeniem prac konserwatorskich lub robót budowlanych po wydaniu stosownego pozwolenia przez konserwatora zabytków i po uzyskaniu zaświadczenia potwierdzającego wykonanie tych prac,
Wprowadzenie rekompensat dla organizacji pozarządowych posiadających status organizacji pożytku publicznego (OPP), dzięki którym będą one otrzymywać nie 1% a 1,5% przekazywanego podatku,
Podwyższenie kwoty, o którą można pomniejszyć podstawę opodatkowania w przypadku składek członkowskich zapłaconych na rzecz związków zawodowych – z dotychczasowych 300 zł na 500 zł,
Zniesienie obowiązku podwójnego liczenia zaliczek na PIT (zgodnie z zasadami obowiązującymi do końca 2021 roku, oraz zgodnie z zasadami wprowadzonymi przez Polski Ład 1.0),
Ujednolicenie terminu składania rocznego zeznania podatkowego – po wejściu w życie Polskiego Ładu 2.0 termin 30 kwietnia w zakresie rozliczenia PIT będzie dotyczył nie tylko osób składających PIT-36 czy PIT-37, ale także ryczałtowców czy osób rozliczających się w formie karty podatkowej.

Źródła:

https://www.prezydent.pl/

https://www.pit.pl/

https://www.podatki.biz/

Artykuł Polski Ład 2.0 z podpisem Prezydenta pochodzi z serwisu Okolice Biznesu.

Zmiany w VAT od 1 lipca 2022 roku

Krzysztof — Tue, 31 May 2022 13:18:38 +0000

Wprowadzenie

27 maja 2022 roku w Dzienniku Ustaw została opublikowana ustawa z dnia 12 maja 2022 roku – o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (pełny tekst ustawy: https://dziennikustaw.gov.pl/D2022000113701.pdf). Zmiany te dostosowują system polskiego prawa do unijnych regulacji w zakresie szczególnych rozwiązań i preferencji dotyczących VAT, w odniesieniu do działań obronnych realizowanych w ramach unijnej wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony. Ustawa dokonuje także zmian w kilku innych ustawach, m.in. w ustawie o podatku akcyzowym czy w ustawie o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19.

Zmiany w VAT obowiązujące od 1 lipca 2022 roku wprowadzone w ramach Polskiego Ładu

Już Polski Ład, którego większość przepisów weszła w życie z dniem 1 stycznia 2022 roku, wprowadził sporo zmian w zakresie VAT, które wejdą w życie z dniem 1 lipca 2022 roku. Generalnie dotyczą one dwóch obszarów – po pierwsze umożliwienia wspólnego rozliczania podatku VAT przez dwóch lub więcej podatników w ramach grup VAT, zaś po drugie określenia sankcji za niezapewnienie współpracy kasy online z terminalem płatniczym. W zakresie pierwszego obszaru trzeba bowiem zauważyć, iż do 30 czerwca 2022 roku nie ma możliwości wspólnego rozliczania podatku VAT przez dwóch lub więcej podatników. Od 1 lipca 2022 roku możliwe będzie wspólne rozliczanie podatku VAT przez dwóch lub więcej podatników w ramach tzw. grup VAT. Aby powstała taka grupa VAT, będą musiały być łącznie spełnione 3 przesłanki:

1) istnienie grupy powiązanych ze sobą finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie podmiotów posiadających siedzibę na terytorium kraju lub prowadzących działalność gospodarczą na terytorium kraju za pośrednictwem oddziału położonego na terytorium kraju,

2) zawarcie przez tę grupę podmiotów umowy o utworzenie grupy VAT,

3) zarejestrowanie grupy VAT jako podatnika podatku VAT.

Warto przy tym zaznaczyć, że z chwilą uzyskania przez grupę VAT statusu podatnika w zakresie praw i obowiązków VAT grupę VAT reprezentować będzie przedstawiciel.

Jeśli chodzi o drugi obszar zmian, to na tę chwilę podatnicy nie mają obowiązku zapewnienia współpracy kasy online z terminalem płatniczym, a przez to nie istnieją sankcje za naruszanie takiego obowiązku. Od 1 lipca 2022 roku sytuacja jednak ulegnie zmianie – podatnicy mieć będą obowiązek zapewnienia współpracy kasy online z terminalem płatniczym, zaś na osoby naruszające ten obowiązek będzie mogła zostać nałożona kara pieniężna w wysokości do 5 000 zł.

Omawiając bardziej szczegółowo wprowadzane zmiany, trzeba zlokalizować, w których miejscach ustawy o VAT Polski Ład wprowadza zmiany z dniem 1 lipca 2022 roku.

Pierwsza zmiana polega na uzupełnieniu ustawy o VAT o nowe definicje „grupy VAT” oraz „przedstawiciela grupy VAT”. Zgodnie z art. 14 ust. 1 pkt 1 Polskiego Ładu: „w art. 2 w pkt 46 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 47 i 48 w brzmieniu:

„47) grupie VAT – rozumie się przez to grupę podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, zarejestrowaną jako podatnik podatku;

48) przedstawicielu grupy VAT – rozumie się przez to podmiot reprezentujący grupę VAT w zakresie obowiązków tej grupy.”;”.

Druga zmiana polega na dodaniu ust. 7 do art. 3 ustawy o VAT, w którym jako właściwy organ podatkowy grupy VAT określono organ właściwy dla przedstawiciela grupy VAT. Jak wynika z art. 14 ust. 1 pkt 2 Polskiego Ładu: „w art. 3 dodaje się ust. 7 w brzmieniu:

„7. W przypadku grupy VAT właściwym organem podatkowym jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy dla przedstawiciela grupy VAT.”;”.

Trzecia zmiana obowiązująca od 1 lipca 2022 roku polega na dodaniu w dziale II ustawy o VAT nowego rozdziału 2b „Opodatkowanie w grupie VAT” (art. 8c-8e). Wedle art. 14 ust. 1 pkt 3 Polskiego Ładu: w dziale II po rozdziale 2a dodaje się rozdział 2b w brzmieniu:

„Rozdział 2b

Opodatkowanie w grupie VAT

Art. 8c. 1. Dostawa towarów i świadczenie usług dokonane przez członka grupy VAT na rzecz innego członka tej samej grupy VAT nie podlegają opodatkowaniu.

2. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane przez członka grupy VAT na rzecz podmiotu spoza tej grupy VAT uważa się za dokonane przez tę grupę VAT.

3. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane na rzecz członka grupy VAT przez podmiot spoza tej grupy VAT uważa się za dokonane na rzecz tej grupy VAT.

4. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane przez oddział będący członkiem grupy VAT na rzecz:

1) podatnika nieposiadającego siedziby na terytorium kraju, który utworzył ten oddział,

2) innego oddziału podatnika, o którym mowa w pkt 1, położonego poza terytorium kraju

– uważa się za dokonane przez grupę VAT na rzecz podmiotu, który do niej nie należy.

5. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane na rzecz oddziału będącego członkiem grupy VAT przez:

1) podatnika nieposiadającego siedziby na terytorium kraju, który utworzył ten oddział,

2) inny oddział podatnika, o którym mowa w pkt 1, położony poza terytorium kraju

– uważa się za dokonane na rzecz grupy VAT przez podmiot spoza tej grupy.

6. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane na rzecz oddziału będącego członkiem grupy VAT utworzonej w państwie członkowskim innym niż Rzeczpospolita Polska, przez podatnika posiadającego siedzibę na terytorium kraju, który utworzył ten oddział, uważa się za dokonane na rzecz tej grupy VAT.

7. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane przez oddział będący członkiem grupy VAT utworzonej w państwie członkowskim innym niż Rzeczpospolita Polska, na rzecz podatnika posiadającego siedzibę na terytorium kraju, który utworzył ten oddział, uważa się za dokonane przez tę grupę VAT.

Art. 8d. 1. Grupa VAT w rozliczeniu za pierwszy okres rozliczeniowy uwzględnia kwotę nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy wynikającą z ostatniej deklaracji podatkowej złożonej przez jej członków jako podatników.

2. Grupa VAT jest obowiązana złożyć deklarację podatkową za okres rozliczeniowy, w którym utraciła status podatnika.

3. Kwota nadwyżki podatku naliczonego nad należnym wynikająca z deklaracji, o której mowa w ust. 2, podlega zwrotowi na rzecz przedstawiciela grupy VAT lub odliczeniu w rozliczeniu za następny okres rozliczeniowy przedstawiciela grupy VAT. Przepisy art. 87 stosuje się odpowiednio.

4. Po utracie przez grupę VAT statusu podatnika przedstawiciel grupy VAT może dokonywać korekt rozliczeń podatku za okresy rozliczeniowe, w których grupa VAT była podatnikiem.

Art. 8e. W okresie posiadania statusu podatnika przez grupę VAT oraz po utracie przez tę grupę VAT tego statusu członkowie grupy VAT odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania z tytułu podatku.”;”.

Czwarta zmiana obejmuje uregulowanie statusu podatnika grupy VAT, co nastąpi poprzez obowiązywanie od 1 lipca 2022 roku nowego art. 15a ustawy o VAT. Jak stanowi art. 14 ust. 1 pkt 4 Polskiego Ładu: po art. 15 dodaje się art. 15a w brzmieniu:

„Art. 15a. 1. Podatnikiem, o którym mowa w art. 15, może być również grupa podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, które zawrą umowę o utworzeniu grupy VAT.

2. Grupę VAT mogą utworzyć podatnicy:

1) posiadający siedzibę na terytorium kraju lub

2) nieposiadający siedziby na terytorium kraju, w zakresie, w jakim prowadzą działalność gospodarczą na terytorium kraju za pośrednictwem oddziału położonego na terytorium kraju.

3. Podatników uważa się za powiązanych finansowo, jeżeli jeden z podatników będących członkiem grupy VAT posiada bezpośrednio ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym lub ponad 50% praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, lub ponad 50% prawa do udziału w zysku, każdego z pozostałych podatników będących członkami tej grupy.

4. Podatników uważa się za powiązanych ekonomicznie, jeżeli:

1) przedmiot głównej działalności członków grupy VAT ma taki sam charakter lub

2) rodzaje działalności prowadzonej przez członków grupy VAT uzupełniają się i są współzależne, lub

3) członek grupy VAT prowadzi działalność, z której w całości lub w dużej mierze korzystają inni członkowie grupy VAT.

5. Podatników uważa się za powiązanych organizacyjnie, jeżeli:

1) prawnie lub faktycznie, bezpośrednio lub pośrednio, znajdują się pod wspólnym kierownictwem, lub

2) organizują swoje działania całkowicie lub częściowo w porozumieniu.

6. Warunek istnienia powiązań finansowych, ekonomicznych i organizacyjnych pomiędzy członkami grupy VAT musi być spełniony nieprzerwanie przez okres, w jakim ta grupa posiada status podatnika.

7. Podmiot może być członkiem tylko jednej grupy VAT.

8. Grupa VAT nie może być członkiem innej grupy VAT.

9. Grupa VAT nie może być rozszerzona o innych członków ani pomniejszona o któregokolwiek z członków wchodzących w jej skład.

10. Umowa o utworzeniu grupy VAT jest sporządzana na piśmie i zawiera co najmniej:

1) nazwę grupy VAT z dodatkowym oznaczeniem „grupa VAT” lub „GV”;

2) dane identyfikacyjne podatników tworzących grupę VAT, w tym dane dotyczące oddziału w przypadku podatnika nieposiadającego siedziby na terytorium kraju, oraz wysokość kapitału zakładowego każdego z tych podatników;

3) wskazanie przedstawiciela grupy VAT, wyznaczonego spośród jej członków;

4) dane identyfikacyjne udziałowców (akcjonariuszy) i wysokość ich udziału w kapitale zakładowym podatników tworzących grupę VAT, posiadających ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym tych podatników;

5) wskazanie okresu, na jaki grupa VAT została utworzona, nie krótszego niż 3 lata.

11. Przedstawiciel grupy VAT reprezentuje grupę VAT w zakresie praw i obowiązków tej grupy VAT.

12. Grupa VAT nabywa status podatnika z dniem wskazanym w umowie o utworzeniu grupy VAT, nie wcześniej jednak niż z dniem dokonania rejestracji, o której mowa w art. 96 ust. 4.

13. W celu przedłużenia okresu funkcjonowania grupy VAT przedstawiciel grupy VAT składa do naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania istniejącej grupy VAT nową umowę zawartą pomiędzy członkami istniejącej grupy VAT, w terminie 30 dni przed wygaśnięciem dotychczasowej umowy. Do nowej umowy przepis ust. 7 stosuje się odpowiednio.

14. Przedstawiciel grupy VAT jest obowiązany zgłosić naczelnikowi urzędu skarbowego zmiany w stanie faktycznym lub prawnym skutkujące naruszeniem warunków uznania grupy VAT za podatnika, w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tych zmian.

15. Grupa VAT traci status podatnika:

1) z dniem poprzedzającym dzień wystąpienia zmian w stanie faktycznym lub w stanie prawnym skutkujących naruszeniem warunków uznania grupy VAT za podatnika;

2) z upływem terminu, na jaki została utworzona.”;”.

Kolejną zmianą, jest wprowadzenie regulacji szczegółowych poprzez dodanie do art. 90 ustawy o VAT nowych ust. 10c-10g (treść zmienionych przepisów znajdą Państwo w Polskim Ładzie str. 106-113) Zmiany redakcyjne obejmą też art. 97 ustawy o VAT, zgodnie z brzmieniem art. 14 ust. 1 pkt 16 Polskiego Ładu, w art. 97 w ust. 1 po wyrazach „o których mowa w art. 15” dodaje się wyrazy „i art. 15a”, zaś ust. 16 otrzymuje brzmienie: „16. Wykreślenie podatnika z rejestru jako podatnika VAT, o którym mowa w art. 96 ust. 6, 7, 7b-7bb i 8-9a, jest równoznaczne z wykreśleniem z rejestru jako podatnika VAT UE. Przepisy art. 96 ust. 8b i 9g-9k stosuje się odpowiednio.”;”.

Wreszcie, jeśli chodzi o zmiany w zakresie funkcjonowania grup VAT, ostatnią zmianą wchodzącą w życie od 1 lipca 2022 roku jest dodanie w art. 109 ustawy o VAT nowych ust. 11g-11i. Jak stanowi art. 14 ust. 1 pkt 18 Polskiego Ładu: „w art. 109 po ust. 11f dodaje się ust. 11g-11i w brzmieniu:

„11g. Członkowie grupy VAT są obowiązani prowadzić, w postaci elektronicznej, ewidencję czynności, o których mowa w art. 8c ust. 1.

11h. Ewidencja, o której mowa w ust. 11g, zawiera:

1) nazwę i NIP nabywcy;

2) datę dokonania i zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi;

3) nazwę (rodzaj) towaru lub usługi;

4) miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług;

5) kwotę należności ogółem.

11i. Na żądanie organu podatkowego członkowie grupy VAT przekazują ewidencję, o której mowa w ust. 11g, w terminie 7 dni od dnia doręczenia żądania.”;”.

Jeśli zaś chodzi o zmiany w zakresie obowiązku zapewnienia współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym, to obejmuje ona dodanie do art. 111 ustawy o VAT nowego ust. 6kb oraz związaną z nią zmianę reakcyjną ust. 6l. Zgodnie z art. 14 ust. 1 pkt 19 Polskiego Ładu: „w art. 111:

a) po ust. 6ka dodaje się ust. 6kb w brzmieniu: „6kb. W przypadku stwierdzenia, że podatnik prowadzący ewidencję sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej, wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 19a ust. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, nie zapewnia współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym, przy użyciu którego zapewnia możliwość przyjmowania płatności, zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących, naczelnik urzędu skarbowego, w drodze decyzji, nakłada na tego podatnika karę pieniężną w wysokości 5000 zł.”,

Zmiany w VAT od 1 lipca 2022 roku wprowadzone ustawą z dnia 12 maja 2022 roku

Jak już zostało wspomniane na wstępie, zmiany wynikające z ustawy opublikowanej 27 maja 2022 roku, które również wchodzą w życie z dniem 1 lipca 2022 roku, odnoszą się do szczególnych rozwiązań i preferencji w zakresie podatku od towarów i usług związanych z działaniami obronnymi realizowanymi w ramach unijnej wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony. Najważniejszymi zmianami wprowadzanymi przez tę nowelizację będą:

1) zwolnienie z VAT dla importu towarów przez siły zbrojne innych państw członkowskich do użytku tych sił lub towarzyszącego im personelu cywilnego (także zaopatrzenia ich mes bądź kantyn), jeżeli siły te biorą udział w działaniach obronnych przeprowadzanych w celu realizacji działania UE w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO),

2) uznanie za wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów przemieszczenia towarów, które mają być wykorzystane przez siły zbrojne państwa członkowskiego uczestniczącego w działaniach obronnych przeprowadzanych w celu realizacji działania UE w ramach WPBiO (chodzi tu o przypadki, gdy towary te zostały przemieszczone (wykorzystane) do użytku tych sił zbrojnych lub towarzyszącego im personelu cywilnego, jeżeli towary te nie zostały nabyte przez te siły zbrojne na ogólnych zasadach regulujących opodatkowanie na rynku krajowym państwa członkowskiego oraz import tych towarów nie podlegałby zwolnieniu z VAT określonemu w pkt 1),

3) przyznanie Ministrowi Finansów uprawnienia do określenia w drodze rozporządzenia przypadków i trybu zwrotu podatku siłom zbrojnym państw członkowskich biorących udział w działaniach obronnych prowadzonych w celu realizacji działania UE w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony i ich personelowi cywilnemu.

Zmiany te zostaną zrealizowane poprzez przeredagowanie niektórych przepisów ustawy o VAT (dokładną treść nowelizacji znajdą Państwo TUTAJ).

Inne zmiany zawarte w ustawie z dnia 12 maja 2022 roku

Od 1 lipca 2022 roku zmienią się także niektóre inne przepisy, które mogą być istotne z punktu widzenia przedsiębiorców. Przykładowo w ustawie o kontroli niektórych inwestycji do „COVID-19” jako nadzwyczajnej przesłanki uzasadniającej zmodyfikowany zakres regulacji ustawy oraz wyłączenia spod ochrony przedsiębiorców określonych w ustawie dodano przesłankę „sytuacji międzynarodowej zakłócającej rynek lub konkurencję”.

Z kolei w ustawie o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 z 24 do 60 miesięcy będą wydłużone okresy dotyczące obowiązywania przepisów w zakresie ochrony krajowych spółek przed przejęciem przez podmioty spoza UE/EOG.

Warto też zaznaczyć, że część przepisów wprowadzonych ustawą z dnia 12 maja 2022 roku weszła w życie z mocą już od 18 maja 2022 roku. Najlepszym przykładem są tu zmiany w ustawie o podatku akcyzowym, które wydłużają o 2 miesiące obowiązywanie tzw. tarczy antyinflacyjnej. Do 31 lipca 2022 roku obowiązywać więc będzie nadal obniżka akcyzy na prąd, zwolnienie z akcyzy energii elektrycznej dla gospodarstw domowych, obniżki stawek akcyzy na niektóre paliwa silnikowe oraz czasowe wyłączenie z opodatkowania podatkiem handlowym sprzedaży tych paliw, a ponadto na dwa miesiące zostanie obniżona akcyza na lekki olej opałowy. Jak wskazała Magdalena Rzeczkowska, Wiceminister Finansów: „Rozwiązania mają doprowadzić do ograniczenia wzrostu cen na stacjach paliw i kosztów zakupu lekkiego oleju opałowego, a zatem również pomóc w walce z inflacją. Wzrost cen surowców energetycznych na rynkach światowych jest główną przyczyną wzrostu inflacji w Polsce i innych krajach unijnych. Zatem ograniczenie wzrostu cen paliw powinno się przyczynić do stabilizacji cen także w innych obszarach gospodarki, w tym cen żywności.”. Do 31 lipca 2022 roku będą zatem obowiązywały:

1) obniżki stawek podatku akcyzowego na energię elektryczną i niektóre paliwa silnikowe, tj. olej napędowy, biokomponenty stanowiące samoistne paliwa, benzynę silnikową, gaz skroplony LPG,

2) zwolnienia z podatku akcyzowego energii elektrycznej wykorzystywanej przez gospodarstwa domowe,

3) wyłączenia z opodatkowania podatkiem od sprzedaży detalicznej sprzedaży powyższych paliw.

Dodatkowo, przez czerwiec i lipiec obowiązywać będzie obniżona stawka akcyzy na lekki olej opałowy (obniżenie do minimalnego poziomu unijnego).

Niezależnie od tego, warto również przypomnieć, iż także do końca lipca 2022 roku obowiązuje tzw. druga tarcza antyinflacyjna, dzięki której obniżone są stawki VAT na żywność, nawozy i paliwa.

Źródła:

https://dziennikustaw.gov.pl/D2022000113701.pdf

T. Krywan, VAT 2022 – przewodnik po zmianach, LEX/el. 2021.

https://www.prawo.pl/podatki/vat-od-wydatkow-na-obronnosc-i-nato,515383.html

https://ksiegowosc.infor.pl/wiadomosci/5475317,Tarcza-antyinflacyjna-przedluzona-do-konca-lipca-2022-r-akcyza-i-podatek-od-sprzedazy-detalicznej.html

Artykuł Zmiany w VAT od 1 lipca 2022 roku pochodzi z serwisu Okolice Biznesu.

Odwołanie stanu epidemii a zmiany preferencji podatkowych wprowadzonych w związku z pandemią COVID-19

Krzysztof — Tue, 31 May 2022 13:15:59 +0000

Wprowadzenie

W dniu 16 maja 2022 roku zostało w Dzienniku Ustaw opublikowane rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 maja 2022 roku – zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (pełna treść rozporządzenia pod adresem:

https://www.dziennikustaw.gov.pl/D2022000102501.pdf#xd_co_f=YmFiZjFjN2QtM2Y4NC00MjczLWE5ZGQtYzlhY2EyYTU0ODFj~). Stan epidemii został zniesiony, zaś w jego miejsce wprowadzono stan zagrożenia epidemicznego. Zatem z prawnego punktu widzenia od tygodnia nie mamy w Polsce epidemii, a jedynie stan zagrożenia epidemicznego, który też jeszcze nie oznacza funkcjonowania państwa sprzed pandemii (przynajmniej w niektórych obszarach). Jak się okazuje, zmiana stanu prawnego ma spory wpływ na funkcjonowanie systemu podatkowego.

Część wprowadzonych anty-covidowych preferencji podatkowych była bowiem skorelowana z występowaniem i utrzymywaniem się w Polsce stanu epidemii bądź stanu zagrożenia epidemicznego. Niestety, nie można generalnie powiedzieć, czy zmiana stanu epidemii na stan zagrożenia epidemicznego wpłynie na wszystkie rodzaje wprowadzonych preferencji podatkowych – zależy to od uregulowania charakteru poszczególnych instytucji. Dlatego każdy przypadek musi być przeanalizowany indywidualnie. Generalnie jednak możemy wyróżnić w tym zakresie trzy sytuacje:

1) Preferencje anty-covidowe o charakterze incydentalnym lub czasowym, jednakże niezwiązane z występowaniem stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego (zniknęły one już z sytemu podatkowego),

2) Preferencje anty-covidowe odwoływane po zakończeniu danego okresu rozliczeniowego (miesiąca, roku) od dnia zniesienia stanu epidemii (obowiązujące wyłącznie w czasie stanu epidemii, a nie zagrożenia epidemicznego),

3) Preferencje anty-covidowe obowiązujące zarówno w czasie trwania stanu epidemii, jak i w stanie zagrożenia epidemicznego (w zakresie których na chwilę obecną nic się nie zmieniło, gdyż funkcjonujemy w stanie zagrożenia epidemicznego).

W niniejszej analizie zostanie przedstawiony wpływ odwołania stanu epidemii na niektóre przepisy prawa podatkowego, które mogą być istotne z punktu widzenia przedsiębiorców. Chodzi więc tu o preferencje podatkowe, o których mowa w pkt 2 i 3, mające związek z istnieniem bądź nieistnieniem w Polsce stanu zagrożenia epidemicznego czy epidemii.

Raportowanie schematów podatkowych (MDR)

Zgodnie z ustawą z dnia 2 marca 2020 roku – o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych zawieszony został bieg terminów w zakresie raportowania schematów podatkowych. Jak wynika z treści art. 31y ust. 1 ustawy: „W przypadku schematu podatkowego w rozumieniu art. 86a § 1 pkt 10 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa terminy, o których mowa w dziale III rozdziale 11a tej ustawy, nie rozpoczynają się a rozpoczęte podlegają zawieszeniu w okresie od dnia 31 marca 2020 r. do 30. dnia następującego po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, przy czym w przypadku schematu podatkowego transgranicznego w rozumieniu art. 86a § 1 pkt 12 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa nie dłużej niż do dnia 30 czerwca 2020 r.”.

Biorąc pod uwagę brzmienie tego przepisu trzeba uznać, że w tym przypadku odwołanie stanu epidemii niczego nie zmienia, bowiem dopiero po odwołaniu również stanu zagrożenia epidemicznego nastąpi odwieszenie terminów. Dodatkowo trzeba wspomnieć, że obecnie przepisy w zakresie MDR są badane przez Trybunał Konstytucyjny oraz Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, zatem istnieje szansa, że w przyszłości zostaną one złagodzone.

Ulgi IP BOX oraz B+R

Co do zasady ulgi na działalność B+R oraz IP BOX są rozliczane z zeznaniu rocznym. Jednakże wprowadzone w ramach tarcz przeciwko COVID-19 nowelizacje z zakresu PIT oraz CIT umożliwiły podatnikom skorzystanie z tych preferencji w ramach zaliczek mowa tu o obowiązujących aktualnie art. 52u ustawy o PIT i art. 38m ustawy o CIT oraz art. 52t ustawy o PIT i art. 38l ustawy o CIT). W zakresie ulgi IP BOX preferencja obejmowała kwestii praw własności intelektualnej wykorzystywanych do przeciwdziałania COVID-19, z kolei w przypadku ulgi B+R – kosztów kwalifikowanych ponoszonych w celu opracowania produktów niezbędnych do przeciwdziałania COVID-19. Z analizy treści przepisów można wyciągnąć wniosek, że prawo do stosowania ulgi B+R w zaliczkach wygaśnie z końcem 2022 roku, z kolei prawo do stosowania w zaliczkach ulgi IP BOX wygaśnie już z końcem maja 2022 roku.

Odliczenie darowizn na wsparcie walki z COVID-19

Nowelizacje ustaw o PIT i CIT wprowadziły możliwość szczególnego odliczenia od podstawy obliczenia podatku darowizn przekazanych na przeciwdziałanie epidemii COVID=19, jak również darowizn sprzętu komputerowego dokonanych na rzecz placówek oświatowych. Zgodnie z art. 52n ust. 1 ustawy o PIT: „Od podstawy obliczenia podatku ustalonej zgodnie z art. 26 ust. 1 lub art. 30c ust. 2 w celu obliczenia podatku lub zaliczki podatnik może odliczyć darowizny przekazane od dnia 1 stycznia 2020 r. do końca miesiąca, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19, na przeciwdziałanie COVID-19, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy o COVID-19 (…)”. Analogiczny zapis znajduje się w art. 38g ust. 1 ustawy o CIT. Idąc dalej, zgodnie z art. 52x ust. 1 ustawy o PIT: „Od podstawy obliczenia podatku ustalonej zgodnie z art. 26 ust. 1 lub art. 30c ust. 2, w celu obliczenia podatku lub zaliczki, podatnik może odliczyć darowizny rzeczowe, których przedmiotem są komputery przenośne będące laptopami lub tabletami, przekazane od dnia 1 stycznia 2020 r. do końca miesiąca, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19 (…)”. Podobne brzmienie w tym zakresie możemy odnaleźć w treści art. 38p ust. 1 ustawy o CIT.

Zatem w zakresie możliwości odliczenia darowizn na walkę z COVID-19 mamy do czynienia z poważną zmianą, bowiem od 1 czerwca 2022 roku preferencje w tym zakresie znikną.

Jednorazowa amortyzacja środków trwałych

Z końcem maja zakończy się również możliwość jednorazowej amortyzacji środków trwałych nabytych w celu produkcji towarów związanych z przecidziałaniem COVID-19. Preferencja ta pojawiła się w znowelizowanych ustawach o PIT oraz CIT i jest związana ze środkami trwałymi wprowadzonymi do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Zgodnie z art. 52s ust. 1 ustawy o PIT: „Podatnicy mogą dokonywać jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych, które zostały nabyte w celu produkcji towarów związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy o COVID-19, i wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w okresie od 2020 r. do końca miesiąca, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19.”. Analogiczny zapis dotyczący podatników CIT zawart jest w art. 38k ust. 1 ustawy o CIT.

Termin na złożenie zawiadomienia ZAW-NR

Zawiadomienie ZAW-NR dotyczy poinformowania o zapłacie należności na inny rachunek niż wykazany na tzw. białej liście VAT. Co do zasady termin na jego złożenie wynosił 7 dni od dnia zlecenia przelewu, jednakże art. 15zzn ustawy z dnia 2 marca 2020 roku dokonał wydłużenia tego terminu do 14 dni. Zgodnie z jego brzmieniem: „W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonych w związku z COVID-19, termin na złożenie zawiadomienia, o którym mowa w art. 117ba § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, art. 14 ust. 2i pkt 2 lub art. 22p ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 12 ust. 4j pkt 2 lub art. 15d ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1800 i 1927) przedłuża się do 14 dni od dnia zlecenia przelewu.”. W związku z powyższym, uchylenie stanu epidemii i jego zmiana na stan zagrożenia epidemicznego nie wpłynie na skrócenie tego terminu – nastąpi to dopiero po uchyleniu także stanu zagrożenia epidemicznego.

Podatek od przychodów z wynajętych budynków

Zupełnie inaczej wygląda jednak sytuacja w zakresie zwolnienia z podatku od przychodów z budynków. Zgodnie z art. 52pa ustawy o PIT (analogiczne uregulowanie znajduje się w art. 38ha ustawy o CIT): „ Zwalnia się z podatku od przychodów z budynków przychody podlegające opodatkowaniu na podstawie art. 30g, ustalone za okres:

1) od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.;

2) od dnia 1 stycznia 2021 r. do końca miesiąca, w którym stan epidemii został odwołany – w przypadku obowiązywania po dniu 31 grudnia 2020 r. stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19.”. Preferencja w tym zakresie wygasa więc niestety już z końcem maja 2022 r.

Podwyższenie limitów od niektórych zwolnień z PIT

Na gruncie znowelizowanych przepisów podwyższono limity od niektórych zwolnień przedmiotowych zawartych w ustawie o PIT. Jak wynika z art. 52l ustawy o PIT: „Limit zwolnienia przedmiotowego, o którym mowa w art. 21 ust. 1:

1) pkt 9a – w okresie od 2020 r. do końca roku podatkowego, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19, wynosi 3 000 zł;

2) pkt 26 lit. b -w okresie od 2020 r. do końca roku podatkowego, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19, wynosi 10 000 zł;

3) pkt 67 – w okresie od 2020 r. do końca roku podatkowego następującego po roku, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19, wynosi 2 000 zł;

4) pkt 78 lit. b – w okresie od 2020 r. do końca roku podatkowego następującego po roku, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19, wynosi 3 000 zł.”.

Zatem podwyższone limity obejmujące „zapomogi, inne niż wymienione w pkt 26, wypłacane z funduszy zakładowej lub międzyzakładowej organizacji związkowej pracownikom należącym do tej organizacji” (pkt 9a) oraz „zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci – z innych źródeł (pkt 26 lit. b) – będą obowiązywały do końca 2022 roku. Natomiast pozostałe limity (określone w art. 21 ust. 1 pkt 67 i 78 lit. b ustawy o PIT) pozostaną na podwyższonym poziomie aż do końca 2023 roku.

Preferencje w zakresie ulgi na złe długi

Preferencje związane z ulgą na złe długi zostały wprowadzone na gruncie art. 52q i 52w ustawy o PIT oraz art. 38i i 38o ustawy o CIT. Z jednej strony wprowadzone preferencje obejmują dłużników, którzy nie uregulowali danego świadczenia pieniężnego w terminie i przez to byli zobowiązani do zwiększenia podstawy obliczenia podatku (zarówno w zaliczce, jak i w rozliczeniu rocznym), z drugiej zaś z preferencyjnego rozwiązania mogą korzystać wierzyciele, gdyż wobec nich ma zastosowanie skrócenie terminu, po upływie którego wierzyciel może obniżyć podstawę obliczenia podatku w razie braku zapłaty świadczenia. Jak wynika z art. 52q ust. 1 ustawy o PIT: „Zwalnia się z obowiązku, o którym mowa w art. 44 ust. 17 pkt 2 i ust. 23 oraz art. 26i ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2, odpowiednio za poszczególne okresy rozliczeniowe lub rok podatkowy, w których spełnione zostały łącznie następujące warunki:

1) w danym roku podatkowym obowiązywał stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19;

2) uzyskane przez podatnika odpowiednio w danym okresie rozliczeniowym lub roku podatkowym przychody, o których mowa w art. 14, są niższe o co najmniej 50% w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku podatkowego, a w przypadku podatnika, który rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej w roku poprzedzającym rok podatkowy – w stosunku do uzyskanych w tym roku średnich przychodów;

3) podatnik poniósł odpowiednio w danym okresie rozliczeniowym lub roku podatkowym negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19.”. Analogiczny przepis zawarty jest w art. 38i ustawy o CIT.

Natomiast zgodnie z brzmieniem art. 52w ust. 1 ustawy o PIT: „W roku podatkowym, w którym obowiązywał stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19, zmniejszenia, o którym mowa w art. 44 ust. 17 pkt 1 oraz art. 26i ust. 1 pkt 1, albo zwiększenia, o którym mowa w art. 26i ust. 2 pkt 1, dokonuje się począwszy od odpowiednio okresu rozliczeniowego lub roku podatkowego, w którym upłynęło 30 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie, do końca okresu, w którym wierzytelność została uregulowana lub zbyta.”. Analogiczny zapis w tym zakresie zawiera art. 38o ustawy o CIT.

Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, że preferencje w zakresie modyfikacji związanych z ulga na złe długi będą obowiązywały do końca roku, w którym obowiązywał stan epidemii, zatem wygasną 31 grudnia 2022 roku.

Uproszczenia związane z certyfikatami rezydencji

Zgodnie z ogólna zasadą wyrażoną w art. 41 ust. 9a ustawy o PIT (analogiczny zapis w art. 26 ust. 1i ustawy o CIT): „Jeżeli miejsce zamieszkania podatnika dla celów podatkowych zostało udokumentowane certyfikatem rezydencji niezawierającym okresu jego ważności, płatnik przy poborze podatku uwzględnia ten certyfikat przez okres kolejnych dwunastu miesięcy od dnia jego wydania.”. Zasada ta została zmodyfikowana mocą art. 31ya ustawy z dnia 2 marca 2020 roku. Zgodnie z ust. 1 tego artykułu: „W przypadku certyfikatu rezydencji niezawierającego okresu jego ważności, w odniesieniu do którego okres kolejnych dwunastu miesięcy określony w art. 41 ust. 9a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych i w art. 26 ust. 1i ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych upływa w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, płatnik przy poborze podatku uwzględnia ten certyfikat przez okres obowiązywania tych stanów oraz przez okres 2 miesięcy po ich odwołaniu.”.

W tej sytuacji zatem odwołanie stanu epidemii nie rodzi zmian prawnych, bowiem nadal funkcjonujemy w stanie zagrożenia epidemicznego, w trakcie którego to okresu preferencja również obowiązuje.

Podobnie wygląda sytuacja w zakresie możliwości korzystania z kopii certyfikatów rezydencji – stosownie do treści art. 31ya ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 202 roku: „W czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, a także w okresie kolejnych 2 miesięcy po ich odwołaniu, miejsce zamieszkania i siedziby podatnika dla celów podatkowych może być potwierdzone kopią certyfikatu rezydencji, jeżeli informacje wynikające z przedłożonej kopii certyfikatu rezydencji nie budzą uzasadnionych wątpliwości co do zgodności ze stanem faktycznym.”.

Wreszcie, na podobnej zasadzie uregulowana jest także trzecia preferencja związana z certyfikatem rezydencji – zamrożenie certyfikatów obejmujących rok 2019 bądź 2020. Jak wynika z art. 31ya ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 roku: „W czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, a także w okresie kolejnych 2 miesięcy po ich odwołaniu, określony w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych warunek uzyskania przez płatnika certyfikatu rezydencji od podatnika uważa się za spełniony także w przypadku, gdy płatnik posiada certyfikat rezydencji tego podatnika obejmujący 2019 r. lub 2020 r. oraz oświadczenie podatnika co do aktualności danych w nim zawartych. (…)”.

Przedłużone terminy na wydanie interpretacji indywidualnej

Pomimo uchylenia stanu epidemii nie zmieni się także modyfikacja w zakresie przedłużonych terminów na wydanie interpretacji indywidualnej z zakresu prawa podatkowego. Zgodnie z art. 31g ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 roku: „W przypadku wniosków o wydanie interpretacji indywidualnej złożonych i nierozpatrzonych do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw oraz złożonych od dnia wejścia w życie tej ustawy do dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, trzymiesięczny termin, o którym mowa w art. 14d § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, przedłuża się o 3 miesiące.”. Jak zatem można zauważyć, standardowe terminy na wydanie interpretacji będą obowiązywać dopiero po uchyleniu również stanu zagrożenia epidemicznego. Niemniej jednak, jak można zaobserwować w praktyce, nawet w czasie epidemii interpretacje indywidualne wydawane są najczęściej w okresie 3 miesięcy, a więc zgodnie z terminami sprzed pandemii.

Ułatwienia w zakresie cen transferowych

Ostatnim zagadnieniem w zakresie wpływu odwołania stanu epidemii na modyfikacje podatkowe wprowadzone w związku z pandemia COVID-19 są ceny transferowe. Ustawa z dnia 2 marca 2020 roku, mocą art. 31z, wprowadziła przedłużone terminy do złożenia informacji o cenach transferowych, oświadczenia o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych oraz terminu do dołączenia do lokalnej dokumentacji cen transferowych grupowej dokumentacji cen transferowych – w tym zakresie jednak wszystkie terminy już upłynęły, zaś przepis miał charakter incydentalny.

Niemniej jednak wprowadzono także inne modyfikacje z zakresu cen transferowych. Mocą art. 31z¹, ustawa z dnia 2 marca 2020 roku wprowadziła zwolnienie z obowiązku posiadania oświadczenia podmiotu powiązanego o dokonaniu korekty przy dokonywaniu korekt cen transferowych – zgodnie z przywoływanym przepisem: „Zwalnia się podatników dokonujących korekty cen transferowych z obowiązku posiadania oświadczenia, o którym mowa w art. 23q pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 11e pkt 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, jeżeli ta korekta jest dokonywana za rok podatkowy lub w momencie, w którym na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii ogłoszone w związku z COVID-19.”. Zatem w tym przypadku uchylenie stanu epidemii jest irrelewantne prawnie.

Podobnie wygląda kwestia kolejnej modyfikacji wprowadzonej przez ustawę z dnia 2 marca 2020 roku w zakresie cen transferowych – wyłączenia warunku nieponiesienia straty przez podmiot powiązany w zakresie transakcji kontrolowanych nieobjętych obowiązkiem sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych. Jak stanowi art. 31z² ust. 1 tej ustawy: „Warunku, o którym mowa w art. 23z pkt 1 lit. b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 11n pkt 1 lit. c ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, nie stosuje się w roku podatkowym rozpoczynającym się po dniu 31 grudnia 2019 r., w którym na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii ogłoszone w związku z COVID-19, jeżeli podmiot powiązany niespełniający tego warunku uzyskał w tym roku łączne przychody niższe o co najmniej 50% od łącznych przychodów uzyskanych w analogicznym okresie bezpośrednio poprzedzającym ten rok.”. Zatem również i w tym przypadku odwołanie jedynie stanu epidemii niczego nie zmienia.

Wreszcie, czwartą istotną modyfikacją w zakresie cen transferowych, którą wprowadzono w związku z pandemią COVID-19, jest zmiana kręgu osób upoważnionych do podpisania oświadczenia o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych. Zgodnie z art. 31z³ ust. 1 ustawy: „Oświadczenie o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych, o którym mowa w art. 23y ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 11m ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, składane za rok podatkowy lub rok obrotowy lub w momencie, w którym na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii ogłoszone w związku z COVID-19, może podpisać:

1) osoba fizyczna – w przypadku podmiotu powiązanego będącego osobą fizyczną,

2) osoba upoważniona przez przedsiębiorcę zagranicznego do reprezentowania go w oddziale – w przypadku podmiotu powiązanego będącego przedsiębiorcą zagranicznym posiadającym oddział na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

3) osoba uprawniona do reprezentacji – w przypadku pozostałych podmiotów powiązanych

– przy czym nie jest dopuszczalne złożenie oświadczenia przez pełnomocnika.”. Jak wiec można zauważyć, również ta modyfikacja podatkowa skonstruowana jest analogicznie do modyfikacji z art. 31z¹ oraz 31z², co implikuje wniosek, iż odwołanie wyłącznie stanu epidemii nie będzie miało na tę modyfikację żadnego wpływu.

Źródła:

gov.pl, dziendobrypodatki.pl

Artykuł Odwołanie stanu epidemii a zmiany preferencji podatkowych wprowadzonych w związku z pandemią COVID-19 pochodzi z serwisu Okolice Biznesu.

Ułatwienia dla obywateli Ukrainy w podejmowaniu zatrudnienia (wraz z szablonami umów w języku polskim i ukraińskim)

Krzysztof — Tue, 12 Apr 2022 17:12:17 +0000

Wprowadzenie

Dnia 12 marca 2022 roku została ostatecznie przyjęta przez Sejm, a następnie podpisana przez Prezydenta i ogłoszona w Dzienniku Ustaw (https://dziennikustaw.gov.pl/D2022000058301.pdf) ustawa z dnia 12 marca 2022 roku – o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2022 roku, poz. 583), dalej: „specustawa”. Informowaliśmy o tym w naszym biuletynie z 14 marca 2022 roku. Następnie ustawa ta została znowelizowana na mocy ustawy z dnia 23 marca 2022 roku – o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz, U. z 2022 roku, poz. 682), ogłoszonej w Dzienniku Ustaw w dniu 26 marca 2022 roku (https://dziennikustaw.gov.pl/DU/rok/2022/14), dalej: „nowelizacja”. Zarówno specustawa, jak i jej nowelizacja weszły w życie z mocą wsteczną od dnia 24 lutego 2022 roku, a więc od dnia rosyjskiej agresji na Ukrainę.

W związku z wieloma pojawiającymi się problemami w zakresie praktycznego stosowania przepisów wobec uchodźców z Ukrainy przebywających i podejmujących zatrudnienie w Polsce, w niniejszej analizie zostaną usystematyzowane kluczowe kwestie wprowadzone przez specustawę oraz jej nowelizację, a także przedstawione praktyczne wskazówki dla polskich przedsiębiorców, zatrudniających uchodźców z Ukrainy bądź udostępniającym im lokale mieszkalne. W ramach opracowania zostaną także udostępnione szablony najważniejszych dokumentów pracowniczych (takich jak umowa o pracę, umowa zlecenia, informacja o warunkach zatrudnienia) oraz mieszkalnych (takich jak umowa najmu mieszkania, umowa użyczenia mieszkania czy umowa użyczenia pokoju) w polskiej i ukraińskiej wersji językowej.

Założenia specustawy zmiany wprowadzone przez jej nowelizację

W pierwszej kolejności trzeba zaznaczyć, że specustawa z dnia 12 marca 2022 roku ma charakter lex specialis w stosunku do istniejących aktów prawnych w obszarze migracji i azylu, w szczególności ustawy z 12.12.2013 r. o cudzoziemcach oraz ustawy z 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Zgodnie z jedną z reguł kolizyjnych – lex specialis derogat legi generali – prawo o większym stopniu szczegółowości (pochodzące z aktów prawnych o tej samej mocy, np. z dwóch ustaw, obowiązujące w tym samym czasie) należy stosować przed prawem ogólniejszym). Zatem w praktycznym ujęciu cudzoziemiec weryfikujący swoje prawo do pracy oraz prawo pobytu w Polsce w pierwszej kolejności będzie poszukiwał swoich uprawnień w specustawie, a dopiero w dalszej kolejności w przepisach ogólnych. Jednak trzeba zaznaczyć, że przepisy specustawy obejmują przede wszystkim obywateli Ukrainy, którzy opuścili swój kraj i znaleźli się w Polsce w związku z konfliktem zbrojnym, który dotknął ich kraj. Jak stanowi art. 1 ust. 1 specustawy, ustawa określa szczególne zasady zalegalizowania pobytu obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa, oraz obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu tych działań wojennych przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto, stosownie do art. 1 ust. 2 specustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o obywatelu Ukrainy, rozumie się przez to także nieposiadającego obywatelstwa ukraińskiego małżonka obywatela Ukrainy, o ile przybył on na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa.

Niemniej jednak specustawa nie będzie miała zastosowania do cudzoziemców w ogóle, w przypadku niepodlegania pod przepisy specustawy (np. przez obywateli Ukrainy, którzy przebywają i pracują w Polsce już od dłuższego czasu) obowiązywać będą nadal przede wszystkim zasady ogólne wynikające z ustawy o cudzoziemcach oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W przypadku obywateli Ukrainy posiadających zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zezwolenie na pobyt czasowy, status uchodźcy, ochronę uzupełniającą, zgodę na pobyt tolerowany oraz którzy złożyli w Polsce wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej lub w imieniu których takie wnioski zostały złożone lub zadeklarowali zamiar złożenia wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej w Polsce sytuacja zatem nie ulega zmianie a zasady ich pobytu na terytorium RP są takie same jak przed 24 lutego 2022 roku.

W pierwotnej wersji specustawa miała zastosowanie do obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy (przekroczyli granicę polsko-ukraińską). Warunek ten jednak ten został zniesiony w ramach nowelizacji specustawy z dnia 23 marca 2022 roku, która obowiązuje z mocą od 24 lutego 2022 roku. Obecnie zatem także uchodźcy, którzy opuścili Ukrainę i wjechali do Polski po wcześniejszym przekroczeniu granic z innymi krajami (np. Rumunią, Węgrami czy Słowacją) korzystają z praw gwarantowanych im w ramach specustawy. Co więcej, przepisy specustawy stosuje się także do dzieci urodzonych w Polsce przez matki, które specustawa obejmuje (a więc np. w stosunku do dzieci obywatelek Ukrainy, które w okresie ciąży przybyły na terytorium RP w związku z agresją rosyjską, a następnie, już na terytorium Polski, urodziły dzieci).

Możliwość wjazdu bez wymaganych dokumentów

W przypadku obywateli Ukrainy posiadających paszporty biometryczne wjazd do Polski możliwy jest na podstawie przepisów ogólnych, które zezwalają na ruch bezwizowy przez 90 dni w ciągu kolejnych 180 dni. W takim przypadku cudzoziemiec otrzymuje pieczątkę w paszporcie potwierdzającą datę wjazdu i miejsce przekroczenia granicy. Jednak w sytuacji, gdy wjazd uchodźcy do Polski na zasadach ogólnych okazał się niemożliwy, np. ze względu na brak paszportu biometrycznego, istnieje możliwość przekroczenia granicy i legalnego przebywania na terytorium RP w oparciu o zgodę Komendanta Straży Granicznej (może ona zostać zastosowana także wobec wszystkich osób, w tym małoletnich, które nie posiadają odpowiednich dokumentów wjazdowych). Taka osoba może przebywać w Polsce podstawie zgody Komendanta Straży Granicznej przez 15 dni (obecnie jednak po upływie tego terminu pobyt zostaje przedłużony, a do cudzoziemca stosuje się przepisy wynikające ze specustawy). W przypadku osób, które wjechały bez zarejestrowania wjazdu przez Komendanta Straży Granicznej (a wiec nie posiadają stempla w paszporcie oraz innego dokumentu potwierdzającego wjazd do Polski), muszą one udać się do najbliższego urzędu gminy lub miasta w ciągu 60 dni, cele rejestracji swojego wjazdu. Przy czym procedura rejestracji wjazdu połączona jest z procedurą uzyskania numeru PESEL. Warto przy tym zaznaczyć, że sama rejestracja w urzędzie gminy nie jest warunkiem legalności pobytu w Polsce, jednakże bez jej dokonania niektórzy cudzoziemcy mogą mieć trudności z potwierdzeniem swojego statusu w Polsce (w tym również legalności pobytu).

Kontynuacja legalnego pobytu

Stosownie do treści art. 2 ust. 1 zdanie pierwsze specustawy: „Jeżeli obywatel Ukrainy, o którym mowa w art. 1 ust. 1, przybył legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia określonego w przepisach wydanych na podstawie ust. 4 i deklaruje zamiar pozostania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jego pobyt na tym terytorium uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy licząc od dnia 24 lutego 2022 r.”.

Po upływie 9 miesięcy od wjazdu do Polski, obywatel Ukrainy podlegający przepisom specustawy będzie uprawniony do złożenia wniosku o udzielenie jednorazowego zezwolenia na pobyt czasowy. Jak wynika z treści art. 38 ust. 7 specustawy: „Wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w ust. 1, obywatel Ukrainy składa nie wcześniej niż po upływie 9 miesięcy od dnia wjazdu, o którym mowa w art. 2 ust. 1, a nie później niż w okresie 18 miesięcy od dnia 24 lutego 2022 r. Wniosek złożony przed upływem 9 miesięcy od dnia wjazdu wojewoda pozostawia bez rozpoznania.”. W przypadku złożenia wniosku po upływie 18 miesięcy od dnia 24 lutego 2022 roku taki cudzoziemiec będzie niestety musiał liczyć się z decyzją odmowną (co wynika z brzmienia art. 38 ust. 4 pkt 3 specustawy). W przypadku uzyskania zezwolenia zostanie ono wydane na okres 3 lat – jak stanowi art. 38 ust. 3 zdanie pierwsze specustawy: „Zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w ust. 1, udziela się jednorazowo na okres 3 lat, licząc od dnia wydania decyzji.”.

Co istotne, wyjazd obywatela Ukrainy z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres powyżej 1 miesiąca pozbawia go uprawnienia do legalnego przebywania na terytorium RP (art. 11 ust. 2 specustawy). Jak podkreśla się w dotychczasowym piśmiennictwie, przed każdą podróżą obywatel Ukrainy musi również ustalić przepisy wjazdowe kraju celu podróży. Cudzoziemiec otrzyma bowiem zezwolenie na pobyt w Polsce (kartę pobytu) nie wcześniej niż po 9 miesiącach, zatem do upływu tego okresu nie będzie on posiadał odpowiedniego dokumentu uprawniającego do przekraczania granicy.

Nadanie numeru PESEL

Osoby, do których mają zastosowanie przepisy specustawy, są uprawnione do uzyskania numeru PESEL w ramach nowej procedury. Posiadanie numeru PESEL jest niezwykle istotne, gdyż z jednej strony stanowi to warunek otrzymania świadczeń socjalnych określonych w specustawie, a z drugiej – pozwala na sprawne rozliczanie cudzoziemca, gdyż numer PESEL stanowi jego numer podatkowy. Co ważne, wniosek o nadanie numeru PESEL, cudzoziemiec podlegający pod przepisy specustawy może złożyć w dowolnym urzędzie gminy w Polsce. Jak wynika z art. 4 ust. 1 specustawy: „Obywatelowi Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny na podstawie art. 2 ust. 1, na podstawie wniosku złożonego w dowolnym organie wykonawczym gminy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nadaje się numer PESEL, o którym mowa w art. 15 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (…)”.

Ponadto, do wniosku należy dołączyć:

– kolorowe zdjęcie w rozmiarach 35 x 45 mm – format zdjęcia paszportowego;

– dokument potwierdzający tożsamość cudzoziemca – np. paszport, Kartę Polaka, ukraiński dowód osobisty lub inny dokument ze zdjęciem umożliwiający ustalenie tożsamości (w przypadku osób poniżej 18 roku życia – dokumentem potwierdzającym tożsamość może być także akt urodzenia).

W przypadku gdy cudzoziemiec nie posiada żadnego z dokumentów potwierdzających tożsamość, będzie musiał złożyć oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności karnej o prawdziwości danych osobowych.

Prawo do pracy na terytorium RP

Zgodnie z art. 22 ust. 1 specustawy: „Obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie pobytu zgodnego z obowiązującymi przepisami, w przypadku gdy:

jego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 lub
jest obywatelem Ukrainy przebywającym legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

– jeżeli podmiot powierzający wykonywanie pracy powiadomi w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu o powierzeniu wykonywania pracy temu obywatelowi.” Jak stanowi ust. 2 tego artykułu: „W przypadku, o którym mowa w ust. 1, powiadomienie następuje za pośrednictwem systemu teleinformatycznego – praca.gov.pl.”.

Z powyższych przepisów wynika więc, że wszyscy obywatele Ukrainy, którzy nie złożyli wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej a przebywają legalnie na terytorium RP, otrzymują prawo do pracy bez obowiązku uzyskiwania zezwolenia na pracę. Jak zauważa się w piśmiennictwie, przepis odwołuje się nie tylko do obywateli Ukrainy będących beneficjentami specustawy, ale także do wszystkich osób będących obywatelami Ukrainy przebywającymi legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zatem będą to de facto osoby, które przebywają w Polsce legalnie:

na podstawie polskiej wizy lub polskiej karty pobytu,
na podstawie ważnej wizy lub ważnej karty pobytu wydanych przez inny kraj strefy Schengen
na podstawie ruchu bezwizowego albo
na podstawie 15-dniowej zgody Komendanta Straży Granicznej na wjazd.

Szczególnie istotny jest fakt, iż nie ma przy tym znaczenia długość planowanego w Polsce pobytu oraz to, czy obywatel Ukrainy przybył do Polski przed, czy po 24 lutego 2022 r., ani też czy jego wjazd ma jakikolwiek związek z wojną w Ukrainie.

Warunkiem skorzystania z możliwości wykonywania pracy bez konieczności uzyskania wcześniejszego zezwolenia jest dopełnienie przez podmiot powierzający wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy obowiązku powiadomienia powiatowego urzędu pracy właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę podmiotu powierzającego wykonywanie pracy o takim powierzeniu. Pracodawca (będący najczęściej podmiotem powierzającym wykonywanie pracy) powinien to uczynić poprzez system teleinformatyczny na stronie praca.gov.pl (https://www.praca.gov.pl/eurzad/index.eup#/inneSprawy/czyKontynuacja?kod=PSZ-PPWPU&dest=CUDZOZIEMIEC_OPWPC). W przypadku niedopełnienia tego obowiązku, obywatel Ukrainy nie będzie mógł legalnie świadczyć swojej pracy bez uzyskania zezwolenia. Choć specustawa nie stanowi o tym wprost, wydaje się również, że w przypadku zmiany warunków zatrudnienia wskazanych w powiadomieniu (jak np. zmiana stanowiska lub miejsca wykonywanej pracy) pracodawca powinien każdorazowo ponawiać powiadomienie (z uwagi na zmianę jego treści).

Należy też przy tym podkreślić dwie. Po pierwsze, specustawa nie definiuje pojęcia pracy – można więc zastanawiać się czy dotyczy ona świadczeń wykonywanych na podstawie umowy o pracę (w relacji pracodawca – pracownik), czy też innych. Zasadny wydaje się pogląd, że powinno się posiłkowo stosować definicję z ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, co implikuje, że termin „praca” trzeba interpretować szeroko. W konsekwencji, będzie on obejmował nie tylko stosunki z umowy o pracę, lecz jakąkolwiek działalność zarobkową bez względu na formę zawartej umowy, jak również wszelką inną formę działalności, która wymaga zezwolenia na pracę. Po drugie, zatrudnienie obywatela Ukrainy nie może zasadniczo odbiegać od zatrudnienia obywatela polskiego. Zatem z jednej strony, pracodawca ma obowiązek dopełnić wszelkich dodatkowych formalności, takich jak zgłoszenie obywatela ukraińskiego do ubezpieczenia społecznego, szkolenie w zakresie BHP oraz badanie wstępne medycyny pracy, z drugiej zaś nie może różnicować wynagrodzenia obywateli polskich i ukraińskich wyłącznie z powodu ich narodowości (oczywiście biorąc pod uwagę rodzaj wykonywanej pracy, umiejętności czy doświadczenie zawodowe, sama bowiem biegła znajomość języka polskiego może już być umiejętnością wpływającą na wyższe wynagrodzenie).

Podejmowanie działalności gospodarczej

Jak stanowi art. 23 specustawy:

„1. Obywatele Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny na podstawie niniejszej ustawy lub ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2021 r. poz. 2354 oraz z 2022 r. poz. 91 i 583), mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Uprawnienie, o którym mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem uzyskania przez obywatela Ukrainy numeru PESEL.

3. W przypadku gdy pobyt przedsiębiorcy – obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przestanie być legalny na podstawie niniejszej ustawy lub ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, przedsiębiorca podlega wykreśleniu z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Przepis art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (Dz. U. z 2022 r. poz. 541) stosuje się odpowiednio.”.

Do tej pory wymogiem otwarcia jednoosobowej działalności gospodarczej przez cudzoziemca było posiadanie m.in. statusu rezydenta długoterminowego UE, pobytu stałego oraz wizy Poland Business Harbour. Obecnie, obywatel Ukrainy przebywający w Polsce legalnie może to zrobić bez obowiązku uzyskiwania dodatkowych zgód czy zezwoleń. Obecnie wszyscy obywatele Ukrainy (przebywający w Polsce legalnie zarówno na podstawie przepisów specustawy, jak i na zasadach ogólnych wynikających z ustawy o cudzoziemcach) uzyskali prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na tych samych zasadach, co obywatele polscy. Jedynym warunkiem jest posiadanie numeru PESEL, oraz wpisu do CEIDG. Natomiast w przypadku, gdy pobyt obywatela Ukrainy przestanie być legalny, podlega on automatycznemu wykreśleniu z CEIDG.

W jakim języku powinny być sporządzane umowy z pracownikami z Ukrainy?

Z punktu widzenia polskich przedsiębiorców – przede wszystkim pracodawców i wynajmujących, którzy podpisują z cudzoziemcami (w tym obywatelami Ukrainy) różnego rodzaju umowy o charakterze pracowniczym bądź związanym, z udostępnieniem im lokali mieszkalnych, powstaje pytanie, czy wystarczającym jest, aby takie umowy były sporządzone w języku polskim, czy też konieczny jest dodatkowy egzemplarz w wersji ukraińskiej.

Zgodnie z art. 90d ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy:

„1. W przypadku powierzenia pracy cudzoziemcowi zwolnionemu z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę, podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jest obowiązany do zawarcia z cudzoziemcem umowy w formie pisemnej.

2. Przed podpisaniem umowy, o której mowa w ust. 1, podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi jest obowiązany do przedstawienia cudzoziemcowi tłumaczenia umowy na język dla niego zrozumiały.”.

Z brzmienia powyższego przepisu wynika, że podpisując umowę cudzoziemiec powinien być świadomy jej treści. Dlatego też choć sama umowa (o pracę, zlecenia itp.) powinna być sporządzona w języku polskim, należy przed jej podpisaniem przedstawić cudzoziemcowi jej tłumaczenie w języku dla niego zrozumiałym. Nie musi to być język ojczysty takiej osoby (np. ukraiński), jeśli cudzoziemiec deklaruje znajomość np. języka angielskiego, tłumaczenie może być dokonane właśnie na ten język. Nie musi być to także tłumaczenie przysięgłe, ważne jednak aby treść wersji polskiej i tłumaczenia były ze sobą zgodne. Z uwagi na obecną sytuację i brak znajomości języka angielskiego przez część uchodźców z Ukrainy, poniżej dostępne są linki do dokumentów pracowniczych w języku polskim i ukraińskim:

1. Umowa o pracę – wersja polska | wersja ukraińska

2. Informacja o warunkach zatrudnienia – wersja polska | wersja ukraińska

3. Umowa zlecenia – wersja polska | wersja ukraińska

Jeśli chodzi o udostępnianie (odpłatne lub bezpłatne) lokalu mieszkalnego cudzoziemcom to analogicznie należy przygotować dwie wersje językowe – wersją podstawową jest umowa (najmu, użyczenia itp.) sporządzona w języku polskim, natomiast druga wersja powinna być sporządzona w języku zrozumiałym dla cudzoziemca (nie musi to być jego język ojczysty). Poniżej dostępne są linki do umów najmu i użyczenia w języku polskim i ukraińskim:

1. Umowa najmu mieszkania – wersja polska | wersja ukraińska

2. Umowa użyczenia lokalu – wersja polska | wersja ukraińska

3. Umowa użyczenia pokoju – wersja polska | wersja ukraińska

Źródła:

M. Kacprzyk, Uproszczone zasady zatrudniania cudzoziemców z Ukrainy, LEX/el. 2022.

https://www.prawo.pl/biznes/najem-lub-uzyczenie-mieszkania-obywatelowi-ukrainy,513815.html

Artykuł Ułatwienia dla obywateli Ukrainy w podejmowaniu zatrudnienia (wraz z szablonami umów w języku polskim i ukraińskim) pochodzi z serwisu Okolice Biznesu.

W jakich sytuacjach przedsiębiorca może ograniczyć płatność do formy bezgotówkowej?

Krzysztof — Tue, 12 Apr 2022 17:09:00 +0000

Wprowadzenie

W ciągu ostatnich lat płatności bezgotówkowe stały się metodą zapłaty za określony towar czy usługę praktycznie równoważną tradycyjnej formie zapłaty w postaci gotówki. Dotyczy to zarówno płatności online, w formie karty, czy bezpośrednio urządzeniem mobilnym połączonym z kontem w banku. Zwłaszcza w czasach pandemii na znaczeniu zyskała możliwość opłacenia różnego rodzaju czynności bez wykorzystania pieniądza materialnego, w szczególności poprzez płatności bezdotykowe (zbliżeniowe). Również spora część konsumentów ceni sobie możliwość dokonywania transakcji bezgotówkowych oraz korzyści z niej wynikające. Z drugiej strony, istnieje też pewna grupa usługobiorców, którzy nie mogą lub nie chcą dokonywać płatności w formie innej niż tradycyjna. W związku z tym, wśród części przedsiębiorców powstaje dylemat, czy większy nacisk położyć na interesy osób chcących płacić wyłącznie gotówką, czy też bezpieczeństwo w czasie epidemii, którego jednym ze środków może być wprowadzenie wyłącznie metody płatności bezgotówkowej. W niniejszej analizie zostanie przedstawiona problematyka legalności ograniczenia przez przedsiębiorców płatności z wyłączeniem gotówki, ze szczególnym uwzględnieniem przypadków, w których taka praktyka będzie dopuszczalna oraz odpowiedzialności przedsiębiorców za naruszenie prawa w tym zakresie.

Generalny obowiązek akceptowania płatności gotówkowych

Transakcje zawierane pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami należą do prawa zobowiązań, będącego częścią prawa cywilnego, regulowanego głównie przez Kodeks cywilny (k.c.) oraz ustawy szczególne. W art. 353 (1) k.c. wynika generalna zasada swobody zawierania, o ile nie ogranicza jej przepis prawa czy zasady współżycia społecznego. Zgodnie z tym przepisem: „Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.”. Ponadto, o bezwzględnej nieważności danej czynności stojącej w sprzeczności z przepisem ustawy stanowi art. 58 § 1 k.c., zgodnie z którym: „Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.”. Także czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest nieważna z mocy prawa (ex lege), co wynika z art. 58 § 2 k.c.

Rozważając zatem, czy jednostronne ograniczenie przez przedsiębiorcę sposobu płatności wyłącznie do metody bezgotówkowej będzie legalne, należy zastanowić się, czy ukształtowany w ten sposób stosunek prawny będzie mieścił się w ramach przywoływanej zasady swobody umów, czy też działanie przedsiębiorcy będzie sprzeczne z jakimś przepisem szczególnym, przez co samo wyłączenie płatności w formie gotówkowej będzie nieważne i nieskuteczne wobec konsumentów. W tym kontekście trzeba zauważyć, że zgodnie z art. 31 ustawy o Narodowym Banku Polskim (NBP): „Znakami pieniężnymi Rzeczypospolitej Polskiej są banknoty i monety opiewające na złote i grosze.”. Co więcej, jak wynika z art.. 32 ustawy o NBP: „Znaki pieniężne emitowane przez NBP są prawnymi środkami płatniczymi na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.”. Zatem z powyższych przepisów wynika, iż to gotówka stanowi podstawowy środek płatniczy w naszym kraju.

Oczywiście także inne formy zapłaty są prawne dopuszczalne przez przepisy prawa (choć nie mają one charakteru obowiązkowego). Jednakże co do zasady istnieje prawny obowiązek akceptacji przyjmowania płatności gotówkowych. Stosownie do treści art. 59ea ust. 1 ustawy o usługach płatniczych: „Akceptant nie może uzależniać zawarcia z konsumentem umowy o świadczenie usługi lub umowy sprzedaży towaru od dokonania zapłaty w formie bezgotówkowej ani odmówić przyjęcia zapłaty od konsumenta znakami pieniężnymi emitowanymi przez NBP.”. Co więcej, jak wynika z art. 59ea ust. 3 tej ustawy: „Akceptant nie może nakładać ani pobierać opłat z tytułu przyjmowania zapłaty znakami pieniężnymi emitowanymi przez NBP ani różnicować ceny w zależności od formy zapłaty.”. Przy czym przez akceptanta – zgodnie z art. 2 pkt 1b ustawy – rozumie się odbiorcę innego niż konsument, na rzecz którego agent rozliczeniowy świadczy usługę płatniczą. Z kolei przez agenta rozliczeniowego – zgodnie z art. 2 pkt 1a ustawy – rozumie się dostawcę prowadzącego działalność w zakresie świadczenia usługi płatniczej, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 5, w tym agenta rozliczeniowego w rozumieniu art. 2 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/751 z dnia 29 kwietnia 2015 r. w sprawie opłat interchange w odniesieniu do transakcji płatniczych realizowanych w oparciu o kartę (Dz. Urz. UE L 123 z 19.05.2015, str. 1), zwanego dalej „rozporządzeniem (UE) 2015/751”. Z kolei przez usługę płatniczą, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy rozumie się działalność polegającą na umożliwianiu akceptowania instrumentów płatniczych oraz wykonywania transakcji płatniczych, zainicjowanych instrumentem płatniczym płatnika przez akceptanta lub za jego pośrednictwem, polegających w szczególności na obsłudze autoryzacji, przesyłaniu do wydawcy instrumentu płatniczego lub systemów płatności zleceń płatniczych płatnika lub akceptanta, mających na celu przekazanie akceptantowi należnych mu środków, z wyłączeniem czynności polegających na rozliczaniu i rozrachunku tych transakcji w ramach systemu płatności w rozumieniu ustawy o ostateczności rozrachunku (acquiring). Używając pewnego skrótu myślowego, akceptantem jest więc podmiot posiadający terminal płatniczy umożliwiający zapłatę przy użyciu instrumentów płatniczych (np. karty czy telefonu).

Zatem generalny obowiązek akceptacji płatności gotówkowych obejmuje umowy zawierane z konsumentami, poza zakresem regulacji są transakcje dokonywane pomiędzy podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą (B2B). Co więcej, nielegalnym jest różnicowanie ceny w zależności od formy zapłaty oraz nakładanie lub pobieranie dodatkowych opłat w związku z zapłatą w formie gotówki – przy czym zakaz ten obejmuje nie tylko umowy z konsumentami, a ma charakter generalny. Niezgodnym z prawem będzie zatem także różnicowanie ceny w zależności od formy płatności w stosunkach gospodarczych.

Wyjątki, w ramach których można wyłączyć płatność gotówkową

Obowiązek akceptowania płatności gotówkowych nie ma jednak charakteru absolutnego – ustawodawca dopuścił bowiem 4 sytuacje, w których przepis art. 59ea ust. 1 ustawy o usługach płatniczych nie ma zastosowania, zatem przedsiębiorca będzie miał możliwość ograniczenia metody płatności wyłącznie do form bezgotówkowych. Zgodnie z art. 59ea ust 2 ustawy: „Przepisu ust. 1 nie stosuje się:

1) do działalności prowadzonej w sieci Internet;

2) w miejscu prowadzenia działalności bez obecności personelu;

3) w trakcie imprezy masowej w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2171), jeżeli zamieszczono stosowną informację w regulaminie tej imprezy;

4) do jednorazowej transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, której wartość jest równa przeciętnemu wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłaszanemu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, albo większa od niego.”.

Pierwsza kategoria sytuacji jest dość intuicyjna, bowiem większość transakcji zawieranych online jest również opłacanych metodą bezgotówkową (co oczywiście nie oznacza brak możliwości zapłaty w gotówce, np. za pobraniem lub w postaci przelewu tradycyjnego opłacanego pieniądzem materialnym). Wątpliwości interpretacyjnych może nastręczać druga grupa sytuacji – o ile pod kategorią tą można ująć przypadku zakupu danego towaru lub usługi w ramach samoobsługi (poprzez automat wydający jakiś produkt), o tyle kontrowersyjny wydaje się pogląd, iż można ograniczyć metodę płatności wyłącznie do formy bezgotówkowej, gdy towar lub usługa sprzedawane są w miejscu prowadzenia działalności danego przedsiębiorcy, w którym przebywają osoby przez tego przedsiębiorcę zatrudnione lub z nim współpracujące. Art. 59ea ust. 2 pkt 2 ustawy o usługach płatniczych nie określa przy tym, iż chodzi tu o personel zajmujący się wyłącznie czynnościami z zakresu obsługi konsumentów, lecz generalnie o personel funkcjonujący u danego przedsiębiorcy (zgodnie z definicją SJP PWN, „personel” oznacza „zespół pracowników w biurze, instytucji, sklepie itp.”). Niemniej jednak powyższa regulacja może prowadzić do szeregu konfliktów związanych z ustaleniem, czy w danej sytuacji przedsiębiorca może ograniczyć możliwość zapłaty za dany towar czy usługę w formie gotówki, skoro w miejscu prowadzenia działalności pracuje jego personel, posiadający jednak inny zakres zadań. Trzecią kategorią sytuacji, w których możliwe jest ograniczenie sposobu płatności wyłącznie do płatności bezgotówkowych są transakcje dokonywane podczas imprez masowych – jednak pod warunkiem, że informacja o tym została zamieszczona uprzednio w regulaminie takiej imprezy masowej (ponadto regulamin takiej imprezy powinien być zamieszczony w widocznym miejscu, aby każdy potencjalny uczestnik podejmując decyzję o udziale w imprezie był świadomy ograniczeń w zakresie możliwości płatności gotówką w trakcie jej trwania). Ostatnia grupa sytuacji dotyczy transakcji o wyższej wartości – tj. przynajmniej równej kwocie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, zatem w przypadku mniejszych kwot ograniczenie płatności gotówką może nastąpić jedynie w ramach trzech poprzednio omówionych punktów.

Odpowiedzialność administracyjna, cywilna i karna przedsiębiorcy

Naruszenie przez przedsiębiorcę art. 59ea ust. 1 ustawy o usługach płatniczych może prowadzić do odpowiedzialności administracyjnej, cywilnej, a nawet karnej.

Po pierwsze, komunikat o odmowie przyjmowania płatności w formie gotówki, w sytuacji, gdy nie zachodzi żadna z dopuszczalnych przez art. 59ea ust. 2 przesłanek, może stanowić praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Jak stanowi art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Z kolei zgodnie z art. 24 ust. 2 tej ustawy: „Przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy, w szczególności:

(uchylony);
naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji;
nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji;
proponowanie konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych konsumentów ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru.”.

W przypadku stwierdzenia przez organ – Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów – iż zachowanie przedsiębiorcy stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, może on wszcząć postępowanie wobec takiego podmiotu, które z kolei może zakończyć się nałożeniem na przedsiębiorcę kary pieniężnej. Jak bowiem wynika z art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów: „Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie: (…) 4) dopuścił się naruszenia zakazu określonego w art. 24. (…)”.

Po drugie, taki czyn może również stanowić nieuczciwą praktykę rynkową przedsiębiorcy. Wedle art. 3 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, zakazane jest stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych. Natomiast stosownie do treści art. 4 ust. 2 tej ustawy, praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu. Za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje się w szczególności praktykę rynkową wprowadzającą w błąd oraz agresywną praktykę rynkową, a także stosowanie sprzecznego z prawem kodeksu dobrych praktyk (art. 4 ust. 2 zd. 1 ustawy). W razie dokonania nieuczciwej praktyki rynkowej konsumentowi przysługują roszczenia na gruncie prawa cywilnego, których katalog określa art. 12 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Zgodnie z tym przepisem: „W razie dokonania nieuczciwej praktyki rynkowej konsument, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:

1) zaniechania tej praktyki;

2) usunięcia skutków tej praktyki;

3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;

4) naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, w szczególności żądania unieważnienia umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń oraz zwrotu przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu;

5) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej, ochroną dziedzictwa narodowego lub ochroną konsumentów.”.

Istotne przy tym jest to, iż ciężar dowodu, że dana praktyka rynkowa nie stanowi nieuczciwej praktyki wprowadzającej w błąd spoczywa na przedsiębiorcy, któremu zarzuca się stosowanie nieuczciwej praktyki rynkowej (art. 13 ustawy).

Oprócz odpowiedzialności o charakterze administracyjnym i cywilnym, przedsiębiorcy odmawiającemu przyjęcia zapłaty w postaci gotówki może grozić także odpowiedzialność karna sensu largo (wykroczeniowa). Wynika ona z art. 135 Kodeksu wykroczeń (k.w.) i obejmuje sytuacje nieuzasadnionej odmowy sprzedaży produktu (a za taką może zostać uznana odmowa przyjęcia gotówki jako metody płatności za dany produkt). Zgodnie z brzmieniem przywoływanego przepisu: „Kto, zajmując się sprzedażą towarów w przedsiębiorstwie handlu detalicznego lub w przedsiębiorstwie gastronomicznym, ukrywa przed nabywcą towar przeznaczony do sprzedaży lub umyślnie bez uzasadnionej przyczyny odmawia sprzedaży takiego towaru, podlega karze grzywny.”. Wysokość takiej grzywny może co do zasady (wynikającej z art. 21 § 1 k.w.) wynosić od 20 do 5 000 złotych.

Podsumowanie

Pomimo rozwoju technologii i coraz większej popularności płatności bezgotówkowych, w dalszym ciągu prawnymi środkami płatniczymi na obszarze RP są znaki pieniężne emitowane przez NBP, a więc banknoty i monety opiewające na złote i grosze. Co do zasady więc przedsiębiorca świadczący usługi konsumentom, bądź sprzedający im towary nie może odmówić przyjęcia zapłaty w postaci gotówki. Wyjątki w tym zakresie dotyczą jedynie działalności prowadzonej w sieci Internet, w sytuacji, gdy transakcja jest dokonywana w miejscu prowadzenia działalności, w którym nie ma personelu przedsiębiorcy, w trakcie imprezy masowej (pod warunkiem uprzedniego uregulowania tej kwestii w regulaminie imprezy masowej) oraz przy transakcjach o wyższej wartości (przynajmniej równej przeciętnemu wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw w roku poprzednim).

Naruszenie przepisu art. 59ea ust. 1 ustawy o usługach płatniczych może zostać uznane za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów czy nieuczciwą praktykę rynkową, co z kolei może doprowadzić do odpowiedzialności administracyjnej, cywilnej czy wykroczeniowej przedsiębiorcy. Warto zauważyć, że zakaz ograniczenia płatności w formie gotówki nie obejmuje stosunków gospodarczych (B2B), gdzie zasada swobody umów nie jest ograniczona tak, jak w przypadku umów z konsumentami (którym ustawodawca zapewnia szczególną ochronę). Niemniej jednak we wszystkich transakcjach zastosowanie ma art. 59ea ust. 3 ustawy o usługach płatniczych, który całkowicie zabrania przedsiębiorcy różnicowania ceny za towar lub usługę w zależności od przyjętej metody płatności, jak również naliczania czy pobierania dodatkowej opłaty za transakcję z wykorzystaniem gotówki.

Źródła:Opracowanie własne

Artykuł W jakich sytuacjach przedsiębiorca może ograniczyć płatność do formy bezgotówkowej? pochodzi z serwisu Okolice Biznesu.