Wprowadzenie
27 maja 2022 roku w Dzienniku Ustaw została opublikowana ustawa z dnia 12 maja 2022 roku – o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (pełny tekst ustawy: https://dziennikustaw.gov.pl/D2022000113701.pdf). Zmiany te dostosowują system polskiego prawa do unijnych regulacji w zakresie szczególnych rozwiązań i preferencji dotyczących VAT, w odniesieniu do działań obronnych realizowanych w ramach unijnej wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony. Ustawa dokonuje także zmian w kilku innych ustawach, m.in. w ustawie o podatku akcyzowym czy w ustawie o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19.
Zmiany w VAT obowiązujące od 1 lipca 2022 roku wprowadzone w ramach Polskiego Ładu
Już Polski Ład, którego większość przepisów weszła w życie z dniem 1 stycznia 2022 roku, wprowadził sporo zmian w zakresie VAT, które wejdą w życie z dniem 1 lipca 2022 roku. Generalnie dotyczą one dwóch obszarów – po pierwsze umożliwienia wspólnego rozliczania podatku VAT przez dwóch lub więcej podatników w ramach grup VAT, zaś po drugie określenia sankcji za niezapewnienie współpracy kasy online z terminalem płatniczym. W zakresie pierwszego obszaru trzeba bowiem zauważyć, iż do 30 czerwca 2022 roku nie ma możliwości wspólnego rozliczania podatku VAT przez dwóch lub więcej podatników. Od 1 lipca 2022 roku możliwe będzie wspólne rozliczanie podatku VAT przez dwóch lub więcej podatników w ramach tzw. grup VAT. Aby powstała taka grupa VAT, będą musiały być łącznie spełnione 3 przesłanki:
1) istnienie grupy powiązanych ze sobą finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie podmiotów posiadających siedzibę na terytorium kraju lub prowadzących działalność gospodarczą na terytorium kraju za pośrednictwem oddziału położonego na terytorium kraju,
2) zawarcie przez tę grupę podmiotów umowy o utworzenie grupy VAT,
3) zarejestrowanie grupy VAT jako podatnika podatku VAT.
Warto przy tym zaznaczyć, że z chwilą uzyskania przez grupę VAT statusu podatnika w zakresie praw i obowiązków VAT grupę VAT reprezentować będzie przedstawiciel.
Jeśli chodzi o drugi obszar zmian, to na tę chwilę podatnicy nie mają obowiązku zapewnienia współpracy kasy online z terminalem płatniczym, a przez to nie istnieją sankcje za naruszanie takiego obowiązku. Od 1 lipca 2022 roku sytuacja jednak ulegnie zmianie – podatnicy mieć będą obowiązek zapewnienia współpracy kasy online z terminalem płatniczym, zaś na osoby naruszające ten obowiązek będzie mogła zostać nałożona kara pieniężna w wysokości do 5 000 zł.
Omawiając bardziej szczegółowo wprowadzane zmiany, trzeba zlokalizować, w których miejscach ustawy o VAT Polski Ład wprowadza zmiany z dniem 1 lipca 2022 roku.
Pierwsza zmiana polega na uzupełnieniu ustawy o VAT o nowe definicje „grupy VAT” oraz „przedstawiciela grupy VAT”. Zgodnie z art. 14 ust. 1 pkt 1 Polskiego Ładu: „w art. 2 w pkt 46 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 47 i 48 w brzmieniu:
„47) grupie VAT – rozumie się przez to grupę podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, zarejestrowaną jako podatnik podatku;
48) przedstawicielu grupy VAT – rozumie się przez to podmiot reprezentujący grupę VAT w zakresie obowiązków tej grupy.”;”.
Druga zmiana polega na dodaniu ust. 7 do art. 3 ustawy o VAT, w którym jako właściwy organ podatkowy grupy VAT określono organ właściwy dla przedstawiciela grupy VAT. Jak wynika z art. 14 ust. 1 pkt 2 Polskiego Ładu: „w art. 3 dodaje się ust. 7 w brzmieniu:
„7. W przypadku grupy VAT właściwym organem podatkowym jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy dla przedstawiciela grupy VAT.”;”.
Trzecia zmiana obowiązująca od 1 lipca 2022 roku polega na dodaniu w dziale II ustawy o VAT nowego rozdziału 2b „Opodatkowanie w grupie VAT” (art. 8c-8e). Wedle art. 14 ust. 1 pkt 3 Polskiego Ładu: w dziale II po rozdziale 2a dodaje się rozdział 2b w brzmieniu:
„Rozdział 2b
Opodatkowanie w grupie VAT
Art. 8c. 1. Dostawa towarów i świadczenie usług dokonane przez członka grupy VAT na rzecz innego członka tej samej grupy VAT nie podlegają opodatkowaniu.
2. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane przez członka grupy VAT na rzecz podmiotu spoza tej grupy VAT uważa się za dokonane przez tę grupę VAT.
3. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane na rzecz członka grupy VAT przez podmiot spoza tej grupy VAT uważa się za dokonane na rzecz tej grupy VAT.
4. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane przez oddział będący członkiem grupy VAT na rzecz:
1) podatnika nieposiadającego siedziby na terytorium kraju, który utworzył ten oddział,
2) innego oddziału podatnika, o którym mowa w pkt 1, położonego poza terytorium kraju
– uważa się za dokonane przez grupę VAT na rzecz podmiotu, który do niej nie należy.
5. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane na rzecz oddziału będącego członkiem grupy VAT przez:
1) podatnika nieposiadającego siedziby na terytorium kraju, który utworzył ten oddział,
2) inny oddział podatnika, o którym mowa w pkt 1, położony poza terytorium kraju
– uważa się za dokonane na rzecz grupy VAT przez podmiot spoza tej grupy.
6. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane na rzecz oddziału będącego członkiem grupy VAT utworzonej w państwie członkowskim innym niż Rzeczpospolita Polska, przez podatnika posiadającego siedzibę na terytorium kraju, który utworzył ten oddział, uważa się za dokonane na rzecz tej grupy VAT.
7. Dostawę towarów i świadczenie usług dokonane przez oddział będący członkiem grupy VAT utworzonej w państwie członkowskim innym niż Rzeczpospolita Polska, na rzecz podatnika posiadającego siedzibę na terytorium kraju, który utworzył ten oddział, uważa się za dokonane przez tę grupę VAT.
Art. 8d. 1. Grupa VAT w rozliczeniu za pierwszy okres rozliczeniowy uwzględnia kwotę nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy wynikającą z ostatniej deklaracji podatkowej złożonej przez jej członków jako podatników.
2. Grupa VAT jest obowiązana złożyć deklarację podatkową za okres rozliczeniowy, w którym utraciła status podatnika.
3. Kwota nadwyżki podatku naliczonego nad należnym wynikająca z deklaracji, o której mowa w ust. 2, podlega zwrotowi na rzecz przedstawiciela grupy VAT lub odliczeniu w rozliczeniu za następny okres rozliczeniowy przedstawiciela grupy VAT. Przepisy art. 87 stosuje się odpowiednio.
4. Po utracie przez grupę VAT statusu podatnika przedstawiciel grupy VAT może dokonywać korekt rozliczeń podatku za okresy rozliczeniowe, w których grupa VAT była podatnikiem.
Art. 8e. W okresie posiadania statusu podatnika przez grupę VAT oraz po utracie przez tę grupę VAT tego statusu członkowie grupy VAT odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania z tytułu podatku.”;”.
Czwarta zmiana obejmuje uregulowanie statusu podatnika grupy VAT, co nastąpi poprzez obowiązywanie od 1 lipca 2022 roku nowego art. 15a ustawy o VAT. Jak stanowi art. 14 ust. 1 pkt 4 Polskiego Ładu: po art. 15 dodaje się art. 15a w brzmieniu:
„Art. 15a. 1. Podatnikiem, o którym mowa w art. 15, może być również grupa podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, które zawrą umowę o utworzeniu grupy VAT.
2. Grupę VAT mogą utworzyć podatnicy:
1) posiadający siedzibę na terytorium kraju lub
2) nieposiadający siedziby na terytorium kraju, w zakresie, w jakim prowadzą działalność gospodarczą na terytorium kraju za pośrednictwem oddziału położonego na terytorium kraju.
3. Podatników uważa się za powiązanych finansowo, jeżeli jeden z podatników będących członkiem grupy VAT posiada bezpośrednio ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym lub ponad 50% praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, lub ponad 50% prawa do udziału w zysku, każdego z pozostałych podatników będących członkami tej grupy.
4. Podatników uważa się za powiązanych ekonomicznie, jeżeli:
1) przedmiot głównej działalności członków grupy VAT ma taki sam charakter lub
2) rodzaje działalności prowadzonej przez członków grupy VAT uzupełniają się i są współzależne, lub
3) członek grupy VAT prowadzi działalność, z której w całości lub w dużej mierze korzystają inni członkowie grupy VAT.
5. Podatników uważa się za powiązanych organizacyjnie, jeżeli:
1) prawnie lub faktycznie, bezpośrednio lub pośrednio, znajdują się pod wspólnym kierownictwem, lub
2) organizują swoje działania całkowicie lub częściowo w porozumieniu.
6. Warunek istnienia powiązań finansowych, ekonomicznych i organizacyjnych pomiędzy członkami grupy VAT musi być spełniony nieprzerwanie przez okres, w jakim ta grupa posiada status podatnika.
7. Podmiot może być członkiem tylko jednej grupy VAT.
8. Grupa VAT nie może być członkiem innej grupy VAT.
9. Grupa VAT nie może być rozszerzona o innych członków ani pomniejszona o któregokolwiek z członków wchodzących w jej skład.
10. Umowa o utworzeniu grupy VAT jest sporządzana na piśmie i zawiera co najmniej:
1) nazwę grupy VAT z dodatkowym oznaczeniem „grupa VAT” lub „GV”;
2) dane identyfikacyjne podatników tworzących grupę VAT, w tym dane dotyczące oddziału w przypadku podatnika nieposiadającego siedziby na terytorium kraju, oraz wysokość kapitału zakładowego każdego z tych podatników;
3) wskazanie przedstawiciela grupy VAT, wyznaczonego spośród jej członków;
4) dane identyfikacyjne udziałowców (akcjonariuszy) i wysokość ich udziału w kapitale zakładowym podatników tworzących grupę VAT, posiadających ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym tych podatników;
5) wskazanie okresu, na jaki grupa VAT została utworzona, nie krótszego niż 3 lata.
11. Przedstawiciel grupy VAT reprezentuje grupę VAT w zakresie praw i obowiązków tej grupy VAT.
12. Grupa VAT nabywa status podatnika z dniem wskazanym w umowie o utworzeniu grupy VAT, nie wcześniej jednak niż z dniem dokonania rejestracji, o której mowa w art. 96 ust. 4.
13. W celu przedłużenia okresu funkcjonowania grupy VAT przedstawiciel grupy VAT składa do naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania istniejącej grupy VAT nową umowę zawartą pomiędzy członkami istniejącej grupy VAT, w terminie 30 dni przed wygaśnięciem dotychczasowej umowy. Do nowej umowy przepis ust. 7 stosuje się odpowiednio.
14. Przedstawiciel grupy VAT jest obowiązany zgłosić naczelnikowi urzędu skarbowego zmiany w stanie faktycznym lub prawnym skutkujące naruszeniem warunków uznania grupy VAT za podatnika, w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tych zmian.
15. Grupa VAT traci status podatnika:
1) z dniem poprzedzającym dzień wystąpienia zmian w stanie faktycznym lub w stanie prawnym skutkujących naruszeniem warunków uznania grupy VAT za podatnika;
2) z upływem terminu, na jaki została utworzona.”;”.
Kolejną zmianą, jest wprowadzenie regulacji szczegółowych poprzez dodanie do art. 90 ustawy o VAT nowych ust. 10c-10g (treść zmienionych przepisów znajdą Państwo w Polskim Ładzie str. 106-113) Zmiany redakcyjne obejmą też art. 97 ustawy o VAT, zgodnie z brzmieniem art. 14 ust. 1 pkt 16 Polskiego Ładu, w art. 97 w ust. 1 po wyrazach „o których mowa w art. 15” dodaje się wyrazy „i art. 15a”, zaś ust. 16 otrzymuje brzmienie: „16. Wykreślenie podatnika z rejestru jako podatnika VAT, o którym mowa w art. 96 ust. 6, 7, 7b-7bb i 8-9a, jest równoznaczne z wykreśleniem z rejestru jako podatnika VAT UE. Przepisy art. 96 ust. 8b i 9g-9k stosuje się odpowiednio.”;”.
Wreszcie, jeśli chodzi o zmiany w zakresie funkcjonowania grup VAT, ostatnią zmianą wchodzącą w życie od 1 lipca 2022 roku jest dodanie w art. 109 ustawy o VAT nowych ust. 11g-11i. Jak stanowi art. 14 ust. 1 pkt 18 Polskiego Ładu: „w art. 109 po ust. 11f dodaje się ust. 11g-11i w brzmieniu:
„11g. Członkowie grupy VAT są obowiązani prowadzić, w postaci elektronicznej, ewidencję czynności, o których mowa w art. 8c ust. 1.
11h. Ewidencja, o której mowa w ust. 11g, zawiera:
1) nazwę i NIP nabywcy;
2) datę dokonania i zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi;
3) nazwę (rodzaj) towaru lub usługi;
4) miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług;
5) kwotę należności ogółem.
11i. Na żądanie organu podatkowego członkowie grupy VAT przekazują ewidencję, o której mowa w ust. 11g, w terminie 7 dni od dnia doręczenia żądania.”;”.
Jeśli zaś chodzi o zmiany w zakresie obowiązku zapewnienia współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym, to obejmuje ona dodanie do art. 111 ustawy o VAT nowego ust. 6kb oraz związaną z nią zmianę reakcyjną ust. 6l. Zgodnie z art. 14 ust. 1 pkt 19 Polskiego Ładu: „w art. 111:
a) po ust. 6ka dodaje się ust. 6kb w brzmieniu: „6kb. W przypadku stwierdzenia, że podatnik prowadzący ewidencję sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej, wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 19a ust. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, nie zapewnia współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym, przy użyciu którego zapewnia możliwość przyjmowania płatności, zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących, naczelnik urzędu skarbowego, w drodze decyzji, nakłada na tego podatnika karę pieniężną w wysokości 5000 zł.”,
Zmiany w VAT od 1 lipca 2022 roku wprowadzone ustawą z dnia 12 maja 2022 roku
Jak już zostało wspomniane na wstępie, zmiany wynikające z ustawy opublikowanej 27 maja 2022 roku, które również wchodzą w życie z dniem 1 lipca 2022 roku, odnoszą się do szczególnych rozwiązań i preferencji w zakresie podatku od towarów i usług związanych z działaniami obronnymi realizowanymi w ramach unijnej wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony. Najważniejszymi zmianami wprowadzanymi przez tę nowelizację będą:
1) zwolnienie z VAT dla importu towarów przez siły zbrojne innych państw członkowskich do użytku tych sił lub towarzyszącego im personelu cywilnego (także zaopatrzenia ich mes bądź kantyn), jeżeli siły te biorą udział w działaniach obronnych przeprowadzanych w celu realizacji działania UE w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO),
2) uznanie za wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów przemieszczenia towarów, które mają być wykorzystane przez siły zbrojne państwa członkowskiego uczestniczącego w działaniach obronnych przeprowadzanych w celu realizacji działania UE w ramach WPBiO (chodzi tu o przypadki, gdy towary te zostały przemieszczone (wykorzystane) do użytku tych sił zbrojnych lub towarzyszącego im personelu cywilnego, jeżeli towary te nie zostały nabyte przez te siły zbrojne na ogólnych zasadach regulujących opodatkowanie na rynku krajowym państwa członkowskiego oraz import tych towarów nie podlegałby zwolnieniu z VAT określonemu w pkt 1),
3) przyznanie Ministrowi Finansów uprawnienia do określenia w drodze rozporządzenia przypadków i trybu zwrotu podatku siłom zbrojnym państw członkowskich biorących udział w działaniach obronnych prowadzonych w celu realizacji działania UE w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony i ich personelowi cywilnemu.
Zmiany te zostaną zrealizowane poprzez przeredagowanie niektórych przepisów ustawy o VAT (dokładną treść nowelizacji znajdą Państwo TUTAJ).
Inne zmiany zawarte w ustawie z dnia 12 maja 2022 roku
Od 1 lipca 2022 roku zmienią się także niektóre inne przepisy, które mogą być istotne z punktu widzenia przedsiębiorców. Przykładowo w ustawie o kontroli niektórych inwestycji do „COVID-19” jako nadzwyczajnej przesłanki uzasadniającej zmodyfikowany zakres regulacji ustawy oraz wyłączenia spod ochrony przedsiębiorców określonych w ustawie dodano przesłankę „sytuacji międzynarodowej zakłócającej rynek lub konkurencję”.
Z kolei w ustawie o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 z 24 do 60 miesięcy będą wydłużone okresy dotyczące obowiązywania przepisów w zakresie ochrony krajowych spółek przed przejęciem przez podmioty spoza UE/EOG.
Warto też zaznaczyć, że część przepisów wprowadzonych ustawą z dnia 12 maja 2022 roku weszła w życie z mocą już od 18 maja 2022 roku. Najlepszym przykładem są tu zmiany w ustawie o podatku akcyzowym, które wydłużają o 2 miesiące obowiązywanie tzw. tarczy antyinflacyjnej. Do 31 lipca 2022 roku obowiązywać więc będzie nadal obniżka akcyzy na prąd, zwolnienie z akcyzy energii elektrycznej dla gospodarstw domowych, obniżki stawek akcyzy na niektóre paliwa silnikowe oraz czasowe wyłączenie z opodatkowania podatkiem handlowym sprzedaży tych paliw, a ponadto na dwa miesiące zostanie obniżona akcyza na lekki olej opałowy. Jak wskazała Magdalena Rzeczkowska, Wiceminister Finansów: „Rozwiązania mają doprowadzić do ograniczenia wzrostu cen na stacjach paliw i kosztów zakupu lekkiego oleju opałowego, a zatem również pomóc w walce z inflacją. Wzrost cen surowców energetycznych na rynkach światowych jest główną przyczyną wzrostu inflacji w Polsce i innych krajach unijnych. Zatem ograniczenie wzrostu cen paliw powinno się przyczynić do stabilizacji cen także w innych obszarach gospodarki, w tym cen żywności.”. Do 31 lipca 2022 roku będą zatem obowiązywały:
1) obniżki stawek podatku akcyzowego na energię elektryczną i niektóre paliwa silnikowe, tj. olej napędowy, biokomponenty stanowiące samoistne paliwa, benzynę silnikową, gaz skroplony LPG,
2) zwolnienia z podatku akcyzowego energii elektrycznej wykorzystywanej przez gospodarstwa domowe,
3) wyłączenia z opodatkowania podatkiem od sprzedaży detalicznej sprzedaży powyższych paliw.
Dodatkowo, przez czerwiec i lipiec obowiązywać będzie obniżona stawka akcyzy na lekki olej opałowy (obniżenie do minimalnego poziomu unijnego).
Niezależnie od tego, warto również przypomnieć, iż także do końca lipca 2022 roku obowiązuje tzw. druga tarcza antyinflacyjna, dzięki której obniżone są stawki VAT na żywność, nawozy i paliwa.
Źródła:
T. Krywan, VAT 2022 – przewodnik po zmianach, LEX/el. 2021.