Zapłata podatku przez osobę trzecią a skutki podatkowe

Obecna regulacja

W artykule 59 Ordynacji podatkowej uregulowany został katalog zdarzeń powodujących wygaśniecie zobowiązania podatkowego. Podstawową przesłanką skutkującą zwolnieniem podatnika z długu jest zapłata przez niego podatku. Zapłata może zostać zrealizowana w formie gotówkowej lub bezgotówkowej, z tym jednak zastrzeżeniem, że w obrocie bezgotówkowym zapłata podatku możliwa jest jedynie z rachunku podatnika. Nie jest zatem  dopuszczalna zapłata podatku przez osobę trzecią, z rachunku należącego do osoby innej niż podatnik.

Jeżeli zapłata nastąpi z rachunku niebędącego rachunkiem podatnika, organ podatkowy może taką transakcję zakwestionować. Skutkiem tego jest powstanie u podatnika zaległości podatkowej, co z kolei prowadzi do naliczania odsetek za zwłokę, a nawet może doprowadzić do nałożenia na podatnika sankcji karnoskarbowych. Przedstawiona sytuacja rodzi również problemy po stronie osoby dokonującej zapłaty w imieniu podatnika, osoba taka może bowiem dochodzić zwrotu od organu podatkowego wpłaconych pieniędzy tylko na podstawie przepisów kodeksu cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Planowane zmiany

Dostrzegając niedoskonałość aktualnych rozwiązań, rząd w dniu 2 czerwca 2015 roku złożył w Senacie projekt ustawy o zmianie ustawy Ordynacja Podatkowa, w którym m.in.  przewidziano wprowadzenie możliwości zapłaty podatku w imieniu podatnika przez osobę trzecią. Aktualnie ustawa znajduje się w Sejmowej Komisji Finansów Publicznych, a jej wejście w życie planowane jest na styczeń 2016 roku.

Założenia noweli wychodzą naprzeciw oczekiwaniom podatników, dając możliwość zapłaty podatku w imieniu podatnika z rachunku należącego do osoby innej niż podatnik.

Zgodnie z projektowanymi zmianami zapłata podatku w imieniu podatnika będzie mogła nastąpić przez:

  1. małżonka podatnika, jego zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę;
  2. aktualnego właściciela przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego, jeżeli podatek zabezpieczony jest hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym;
  3. inny podmiot, w przypadku gdy kwota podatku nie przekracza 1000 zł.

W przypadkach, o których mowa w pkt 1 i 3, jeżeli treść dowodu zapłaty nie będzie budzić wątpliwości co do przeznaczenia zapłaty na zobowiązanie podatnika, należy uznać, że wpłata pochodzi ze środków podatnika. Nowelizacja ustawy uczyniłaby więc domniemanie prawne, że zapłata przez osoby wskazane w pkt 1) i pkt 3) pochodzi ze środków pieniężnych stanowiących własność podatnika.

Ponadto wejście w życie proponowanych zmian umożliwiłoby nabywcy rzeczy obciążonej hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym dobrowolne uregulowanie zabezpieczonej w ten sposób zaległości podatkowej. W efekcie tego, nabywca mógłby uregulować cudzy podatek bez ponoszenia dodatkowych kosztów egzekucyjnych, które do tej pory ponosił z uwagi na fakt, że organy podatkowe dochodziły długów poprzedniego właściciela wyłącznie w trybie postępowania egzekucyjnego.

Podsumowując powyższe należy stwierdzić, iż proponowane rozwiązania mają istotne znaczenie praktyczne, ponieważ w rzeczywistości zapłata podatku nierzadko jest dokonywana przez osoby z bliskiej rodziny podatnika. Wydaje się więc, że sytuacje takie winny być prawnie sankcjonowane i co do zasady nie powinny budzić wątpliwości organów podatkowych.